Teksty Drugie 3/2021
- Kategoria:
- czasopisma
- Wydawnictwo:
- Instytut Badań Literackich PAN
- Data wydania:
- 2021-01-01
- Data 1. wyd. pol.:
- 2021-01-01
- Język:
- polski
Numer 3 z 2021 roku tytułem i treścią nawiązuje do znanego eseju Jana Józefa Lipskiego „Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy”, wydanego czterdzieści lat temu i traktowanemu często jako manifest „patriotyzmu krytycznego”. Jak jednak sygnalizuje zmieniona forma zapisu, lektura tego tekstu po kilku dekadach przynosi różne wątpliwości i przewartościowania. W zebranych tekstach – jak pisze we wstępie Przemysław Czapliński – pojawiają się zatem propozycje kolejnych „korekt mniejszościowych” i „wspólne pytania” z obszaru współczesnej „hermeneutyki patriotyzmu”.
Trzy pierwsze teksty nawiązują bezpośrednio do historycznej publikacji Lipskiego. Agnieszka Graff pisze „o kilku przeoczeniach i uniwersalizacjach w Dwóch ojczyznach”, wzmacniających hegemonię Kościoła katolickiego i wykluczających kobiety z debaty publicznej. Łukasz Garbal podejmuje próbę zrekonstruowania „świata wartości”, czyli aksjologii ówczesnego „prezydenta polskiej opozycji”. Natomiast Krzysztof Obremski przedstawia analizę porównawczą dwóch tekstów z 1981 roku – „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej” oraz „Dwóch ojczyzn, dwóch patriotyzmów” – werbalizujących odmienne spojrzenia strony opozycyjnej na ówczesną Polskę.
Kolejne szkice dotyczą ogólniejszych kwestii bliskich problematyce przywołanego eseju, czyli zagadnień tożsamości narodowej, patriotyzmu, polityczności. Jarosław Poraziński analizuje fenomen konfederacji targowickiej w kontekście mitu zdrady narodowej, do dziś obecnego w literaturze i publicystyce. Michał Rusinek omawia antytezę i enumerację jako dwie główne figury retoryczne, rządzące współczesnym dyskursem o Polsce, emblematyczne dla dwóch sposobów postrzegania społeczeństwa. Marcin Czardybon pisze zaś o sakralizacji wspólnoty narodowej w literaturze współczesnej, na przykładzie twórczości takich autorów jak Przemysław Dakowicz, Jarosław Marek Rymkiewicz i Wojciech Wencel.
W dziale Roztrząsania Magda Lejzerowicz recenzuje „Lęk i olśnienie. Eseje o kulturze niepokoju” Leszka Koczanowicza, Anna Mędrzecka – „Ironie romantyczne” Wojciecha Hamerskiego, a Piotr Michałowski „Ikonę i traumę (Pytania o „obraz prawdziwy” w liryce i sztuce polskiej drugiej połowy XX wieku)” Agaty Stankowskiej.
Problematyka tożsamościowo-polityczna przeważa też w dziale Dociekania. Szymon Wróbel rozwija interpretację faszyzmu jako symptomu, funkcji oraz ideologicznego schematu, komentując zarazem gotowość na faszyzm w demokracji. Jan Hudzik wychodzi od analizy utworów literackich o zarazie, a dochodzi do wykładu filozoficznej teorii mediów. Jadwiga Błahut-Prusik wskazuje związek między zachodnią tradycją epistemologiczną a niesprawiedliwością społeczną i praktykami kolonialnymi, przeciwstawiając jej koncepcję „epistemologii Południa”. Natomiast Katarzyna Glinianowicz podejmuje temat stosunków polsko-ukraińskich i przez analizę ideologicznej gry chłopską seksualnością dekonstruuje główny stereotyp kultury ukraińskiej.
Bardziej pośrednio do tych zagadnień nawiązują teksty interpretacyjne. Marek Zaleski zestawia „Dolinę Issy” Czesława Miłosza i „Smutek tropików” Claude’a Lévi-Straussa jako autobiograficzne świadectwa rówieśników naznaczonych doświadczeniem ekspatriacji. Piotr Weiser omawia specyfikę żydowskiej tożsamości w prozie Philipa Rotha wpisaną ambiwalentne relacje polityczne, seksualne, kulturalne z amerykańskimi sąsiadami, „gojami”. Kamil Nolbert pokazuje napięcia między historią a indywidualną/zbiorową pamięcią Zagłady w utworach Piotra Pazińskiego. Bartosz Kowalik zwraca uwagę na obrazy, widma i powidoki umarłych, charakterystyczne dla twórczości Tadeusza Różewicza. Aleksander Wójtowicz analizuje związek między radykalną sztuką a polityką w międzywojniu, splot futuryzmu z imperializmem, mocarstwowym militaryzmem i biopolityką w dorobku Stanisława Grędzińskiego. Justyna Kasperek przedstawia kreacje zwierzęce w poezji Grzegorza Wróblewskiego, piszącego utwory o podwójnej perspektywie, łączącej fizyczność z refleksyjnością. I wreszcie Piotr Prachnio czyta dzienniki Marii Dąbrowskiej, Leopolda Tyrmanda i Stefana Kisielewskiego w poszukiwaniu śladów geowładzy, czyli zarządzania populacją poprzez organizację miejskiej przestrzeni.
W dziale Prezentacje publikujemy Wiaczesława W. Iwanowa „Symbolarium”, wstęp do projektu badawczego, którego celem jest skompletowanie uniwersalnych symboli występujących we wszystkich kulturach – oraz Bogusława Żyłki portret rosyjskiego uczonego.
I na koniec numeru kolejny tekst dotyczący tytułowej problematyki. Anna Nasiłowska pisze w nim o politycznych napięciach po opublikowaniu i wystawieniu dramatu Sławomira Mrożka „Śmierć porucznika”, zapowiadających kampanię, jaką rozpętano w 1968 roku.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Książka na półkach
- 3
- 2
- 1
- 1
- 1
OPINIE i DYSKUSJE