Niemen. Dzieje pewnej europejskiej rzeki

„Czy można napisać biografię rzeki? Jeśli przyjąć, że rzeka to żywy organizm, który na terenie swojego dorzecza kształtuje przestrzeń i poprzez wieki wchodzi w relację z ludźmi nad jej brzegami żyjącymi, to odpowiedź na to pytanie musi być twierdząca /…/ w Centrum swoich zainteresowań postawił rzekę Niemen. Efekt tych podróży przez Polskę, Białoruś, Litwę i Okręg Kaliningradzki stała się książką o historii i kulturze pewnej europejskiej rzeki… Autor szkicuje niezwykle ciekawy portret Adama Mickiewicza jako poety pogranicza i Elizy Orzeszkowej zasłużonej dla kultury białoruskiej. Następnie przywołuje takie historyczne postaci jak pruska królowa Luisa, Napoleon, car Aleksander I, gen. Ludendorff, Józef Piłsudski, Thomas Mann i wielu innych. Cały rozdział poświęcony dziejom rzeki w sowieckim reżimie, a także próbuje odpowiedzieć na pytanie, na czym polegał fenomen Czesława Niemena i przypomnieć skąd wziął się pseudonim wielkiej gwiazdy polskiej piosenki” [z recenzji dr Beaty Halickiej].

„Rada przeplata przeszłość z teraźniejszością, poprzez nieustanne cytowanie wielu autorów opisujących ten region i zestawieniu literatury z historią tłumaczy, czemu w gruncie rzeczy nigdy nie był on [ten region] spójny, czemu żegluga rzadko obejmowała całą rzekę i w końcu, dlaczego jedynie żydowscy drzewiarze, flisacy oraz handlarze byli obecni na brzegach rzeki przez cały czas, aż do holocaustu. Odpowiedź jest prosta: rzeka w postrzeganiu swoich mieszkańców zawsze stanowiła granicę, rozpadła się ona wraz z powstaniem nowoczesnych państw i rozpoczynającej się nacjonalizacji tożsamości etnicznej w XIX wieku oraz poprzez założenie państw narodowych pod koniec I wojny światowej… Olbrzymią zaletą utworu Uwe Rady jest połączenie ze sobą pamięci bardzo różnych mieszkańców regionu wzdłuż Niemna, mimo istniejących sprzeczności i luk” [z recenzji dr. Felixa Ackermanna].