Dzień, w którym umarło słońce

W wielkim dole na szczycie góry spalono olej z ludzkich zwłok, by przywołać martwe słońce. To zdanie zawiera w sobie kwintesencję surrealizmu i oniryzmu zawartego w powieści o ataku somnambulizmu na niewinną wioskę, gdzieś w Chinach, w centrum świata.

Wydaje mi się, że na powieść Lianke spojrzeć można dwojako. Albo jak na deliryczne bełkotanie przez sen, niezrozumiałe czyny lunatyka. Albo przyjąć postawę obieracza bananów, starającego się odrzucić gorzką, tajemniczą skórkę, by otrzymać słodki, włóknisty owoc w kształcie półksiężyca. Chociaż nie ma poprawnego rozwiązania owego dualizmu jestem przekonana, że jedna warstwa jest ściśle związana z drugą i istota powieści, jak banan, wyrasta w całości - otulona skórą mistycznej przypowieści lub spowiedzi do bogów, głęboka metafora ludzkiej kondycji.
Gatunek ludzki w powieści przechodzi schizmę na dwa gatunki (czuwających i tych pogrążonych we śnie). Podział ten umożliwia nie tylko wniknięcie w prawdziwą naturę śpiących (osoby przepraszające za oszczerstwa, pisarz załamany utratą zdolności twórczej) oraz tych przebudzonych wykorzystujących okazję do rabunku i wzbogacenia się. Wnioski możemy uogólnić dzięki geograficznym wskazówkom autora sugerującego wiarę w centralność Gatian. Dzięki temu zabiegowi dojść możemy wyciągnąć wniosek o zaborczej drapieżności ludzi oraz zobaczyć sprytnie utkany mechanizm działania propagandy i politycznej doktryny negatywnie odnoszącej się do osób występujących przeciwko niej. Śpiący nie chcieli się wybudzić, bowiem wygodnie jest pogrążyć się w somnambulicznym transie dyktowanym przez politykę tłumu. Pielęgnując podziały, doprowadzając do śmierci zarówno ludzi jak i słońca - zupełnie tak jakby świat przejęło zło. Jakby pochłonęło doszczętnie resztki dobra.
Fascynuje mnie analogia ludzkiego poświęcenia do podpalenia tłuszczu wytopionego z kremowanych zwłok. Czyżby była to próba wartościowania jednego życia jako wyższego niż drugie. Przypomnijmy sobie, że ojciec bohatera zbierał beczki aby odkupić własne donosicielstwo, za które potem zostaje boleśnie ukarany. Być może powinniśmy wysunąć wniosek, że nic na świecie nie może zostać nieskalane, a najszlachetniejsze czyny rodzą się ze skruchy za wyrządzone zło.
Ponadto, warto zwrócić uwagę na wartość jaką stanowi rodzina. Pierwotna solidarność wśród niedarzonych szacunkiem właścicieli sklepu pogrzebowego i krematorium finalnie sprowadza się do zdrady, wystawieniu na śmierć i obrzydzeniu. Opowieści o bezkrytyczności zapewnianej więzami krwi rozpływa się w powietrzu jak mgła.
Li Ninnan składa tę opowieść w darze bogom. Nie znamy celu jego modlitwy-pieśni. Czternastoletni umysł niespotykanymi w Europie porównaniami wykłada historię niezwykle długiej, męczącej nocy jakby chciał wypłakać z siebie żal po tym co widział, słyszał i czuł. Opowiadanie płynące z jego ust również zawiera liczne elementy samoupokożenia i skruchy jakby za grzechy ojca, wędrujące w kulturach zachodu z pokolenia na pokolenie. Apostrofa do Boga jednak jest odczytana przez nas, a zatem albo przypadkowo usłyszeliśmy spowiedź albo do nas właśnie (czytelników-bogów) jest ona kierowana. W tym wypadku brak konkluzji, informacji co zrobić z ogromem ludzkiego cierpienia jest całkowicie zrozumiały, gdyż to do nas (czytleników-bogów) zależy ludzki los. Szkoda, że Li Ninnan, jak sam mówił, jest głupcem i nie wie, że my w swoim świecie także mamy bogów do których zgłaszamy się o litość. Bóg, Allah, Zeus, Aryman, Enkidu zapewne składają ręce w modlitwie do kogoś. Umywając tym samym ręce od odpowiedzialności (udając skromność i zapeszenie) zachowujemy stagnację i wieczność cierpienia.

Po lekturze trudnej, niekiedy męczącej głowę wypełniają mi pytania: Kto tak naprawdę był zły: lunatycy, czy przytomni, jakim brzemieniem dla człowieka jest jego własna wina, jak ocenić wartość poświęcenia?
Pytania te mają odpowiedź wielce subiektywną a zatem nierozstrzygalną nawet na płaszczyźnie jednostki, gdyż ta w zależności od położenia zdecyduje na zmianę być lunatykiem i obudzonym.

W wielkim dole na szczycie góry spalono olej z ludzkich zwłok, by przywołać martwe słońce. To zdanie zawiera w sobie kwintesencję surrealizmu i oniryzmu zawartego w powieści o ataku somnambulizmu na niewinną wioskę, gdzieś w Chinach, w centrum świata.

Wydaje mi się, że na powieść Lianke spojrzeć można dwojako. Albo jak na deliryczne bełkotanie przez sen, niezrozumiałe...

7+

7+

Powieść zdołuje, sponiewiera, zachwyci, odepchnie, przykuje, sprawi, że czytelnik poczuje, zobaczy, usłyszy, to , czego wolałby nie czuć, nie widzieć i nie słyszeć.
Fantastyczne metafory, porównania (z pewnością ma w tym duży udział tłumaczka – Joanna Krenz),które, jak sądzę, żadnemu europejskiemu pisarzowi nawet nie przyszłyby na myśl.
Mistrzowskie tworzenie klimatu, atmosfery, nie mówiąc o pomyśle.
Chwilami nuży pewna (wydaje się, że wpisana w narrację) monotonia, która wprowadza czytelnika coraz głębiej w historię, w coś podobnego do transu, który zmusza do dalszego czytania.
Jedna z tych książek, które czepiają się pamięci, nawet niechciane.

Powieść zdołuje, sponiewiera, zachwyci, odepchnie, przykuje, sprawi, że czytelnik poczuje, zobaczy, usłyszy, to , czego wolałby nie czuć, nie widzieć i nie słyszeć.
Fantastyczne metafory, porównania (z pewnością ma w tym duży udział tłumaczka – Joanna Krenz),które, jak sądzę, żadnemu europejskiemu pisarzowi nawet nie przyszłyby na myśl.
Mistrzowskie tworzenie klimatu,...

To druga przeczytana przeze mnie książka Liankego i druga, która mnie wymęczyła. I ponownie nie potrafię jej ocenić. Z jednej strony to proza świetnie napisana, bez umilania i wybielania i to dobrze, a z drugiej tak ciężka gatunkowo, że nie można o niej powiedzieć, że jest dobra. Jak czytałam "Sen wioski Ding" tego autora, ogromne wrażenie na mnie zrobiło, że ktoś opisuje tak dosadnie, mocno i wprost poważny problem, jakim była epidemia AIDS. W przypadku "Dnia..." znowu mamy historię trudną, czarną, przerażającą. Znowu autor pokazuje bród, smród, zło i brak nadziei. I teraz się zastanawiam, z pełną świadomością tego jak prawdopodobnie wygląda życie na chińskiej wsi, na ile jest w tym pisaniu opowieści o tym, o czym teoretycznie opowiada powieść, a ile frustracji i nieszczęścia samego autora. Po lekturze mam uczucie krztuszenia się wymiocinami, absolutnej depresji i załamania nerwowego. Jeżeli było to zamierzone, to dla mnie ta książka jest za ciężka. Jeżeli nie i jest to nieuświadomione przeżywanie świata przez autora, to ja nie wiem, czy chcę w tym uczestniczyć. Tak czy inaczej, ciężar jest ogromny, a sama powieść bardzo dobrze skonstruowana i napisana. Ocenić nie potrafię czy to dobra książka, bo dla mnie to zupełnie inny wymiar niż dobra - zła.

To druga przeczytana przeze mnie książka Liankego i druga, która mnie wymęczyła. I ponownie nie potrafię jej ocenić. Z jednej strony to proza świetnie napisana, bez umilania i wybielania i to dobrze, a z drugiej tak ciężka gatunkowo, że nie można o niej powiedzieć, że jest dobra. Jak czytałam "Sen wioski Ding" tego autora, ogromne wrażenie na mnie zrobiło, że ktoś opisuje...

Po lekturze kolejnej powieści chińskiego pisarza skłaniam się ku tezie, że dla literatury z tego kraju ludzkie życie to rozpacz na zmianę z piekłem. Czytanie Yana wywołuje chęć zwymiotowania na zmianę z chęcią wyrzucenia tej książki przez okno, ze sporym zamachem. Nie dlatego, że jest zła, ale dlatego, że dusi i przygniata, ciemne chmury sprowadza i trujące wyziewy roztacza. Nie chodzi o to, że brak w niej prostych fabułek typu "słit focia", optymizmu i happy endów. Chodzi o to, że jest w niej rodzaj magicznej siły wysysającej z czytelnika nadzieję, zadającej kłam przekonaniu, że ranek wstanie, a słońce wzejdzie. Może to siła tej prozy, niewątpliwie dobrze skonstruowanej, i na pewno mrocznej nie bez powodu, można bowiem sądzić, że przeciętny Chińczyk (jak i przeciętny Rosjanin) przez wieki w niewielkim stopniu doświadczał zdarzeń usprawiedliwiających nadzieję. Może potrzebna jest nam, takim zwykłym Europejczykom, wizyta w świecie bez drzwi i okien, gdzie do wyboru ma się tylko dżumę lub cholerę, gdzie ani żyć, ani umrzeć spokojnie nie można.
Oczywiście, że chiński świat nie jest tak jednowymiarowy, że jest tam i kolor, i jasność, i kwitnienie, ale pisarz Yan nie to chce pokazywać, nie to go do pisania zmusza, lecz chiński ból. Może to terapia dla autora i dla narodu? Może to terapia dla nas wszystkich?
Lektura "Dnia, w którym..." wciąż przywodziła na myśl obrazy z "Wesela", chocholi taniec kojarzył się z somnambulizmem w powieści, tyle że bohaterowie Wyspiańskiego bezskutecznie, co prawda, usiłowali pozbyć się ruskiego buta z własnych karków, a Chińczycy? Czy Chińczycy mogą pozbyć całej otaczającej ich rzeczywistości, bo ona CAŁA ich torturuje?
Oto powieść do długich rozważań i, miejmy nadzieję, dyskusji.

Po lekturze kolejnej powieści chińskiego pisarza skłaniam się ku tezie, że dla literatury z tego kraju ludzkie życie to rozpacz na zmianę z piekłem. Czytanie Yana wywołuje chęć zwymiotowania na zmianę z chęcią wyrzucenia tej książki przez okno, ze sporym zamachem. Nie dlatego, że jest zła, ale dlatego, że dusi i przygniata, ciemne chmury sprowadza i trujące wyziewy...

Moje pierwsze spotkanie z autorem.
Nie ukrywam, książka jest makabryczna, pojawiają się elementy, które niektórych z Was mogą mocno odepchnąć.
Fabuła jest mistrzowska - dość proste elementy połączone ze sobą w taki sposób, że bardzo bardzo wciąga. Dobrze stopniuje napięcie, przygląda się wykreowanej sytuacji (lunatykowanie) z różnych stron.
Książka jest przypowieścią, ale do mnie dotarło to niestety koło dwusetnej strony, trochę późno.

Dla tych, którzy się nie przerażą. I dla dociekliwych.

Moje pierwsze spotkanie z autorem.
Nie ukrywam, książka jest makabryczna, pojawiają się elementy, które niektórych z Was mogą mocno odepchnąć.
Fabuła jest mistrzowska - dość proste elementy połączone ze sobą w taki sposób, że bardzo bardzo wciąga. Dobrze stopniuje napięcie, przygląda się wykreowanej sytuacji (lunatykowanie) z różnych stron.
Książka jest przypowieścią,...

Ciężka we fragmentach, intrygująca w całości.

Ciężka we fragmentach, intrygująca w całości.

Pierwsze moje zetknięcie z pisarzem i niestety nie dałam rady. Przeczytałam około 70 stron i utknęłam. Próbowałam, nawet kilka razy, ruszyć dalej ale coś we mnie protestowało, wręcz odrzucało mnie od lektury. Nie czuję się więc uprawniona do oceny, bo być może - czego absolutnie nie wykluczam - sumarycznie jest to dobra książka, niemniej moja psychika powiedziała stanowcze „nie”. I nie jest tak, żebym unikała nieprzyjemnych tematów, czy była przewrażliwiona, jednak jest w tej książce, może w sposobie pisania, coś takiego co mnie na nią zablokowało, zamknęło. Uznałam więc, że nie muszę , że widocznie trzeba odpuścić. Szkoda, bo w tej sytuacji pewnie będę omijała inne książki autorstwa tego podobno dobrego pisarza.

Pierwsze moje zetknięcie z pisarzem i niestety nie dałam rady. Przeczytałam około 70 stron i utknęłam. Próbowałam, nawet kilka razy, ruszyć dalej ale coś we mnie protestowało, wręcz odrzucało mnie od lektury. Nie czuję się więc uprawniona do oceny, bo być może - czego absolutnie nie wykluczam - sumarycznie jest to dobra książka, niemniej moja psychika powiedziała stanowcze...

Niedzielę rozpoczęłam, udając się na Warszawskie Targi Książki, a skończyłam najnowszą lekturą Yana Lianke. Deszczowy poniedziałek, kiedy to pochmurne niebo zasłaniają szczelnie szare chmury, wydaje się idealny, żeby napisać kilka słów na temat "Dnia, w którym umarło słońce".

Każda przeczytana książka chińskiego pisarza wzmaga apetyt na kolejną, a równocześnie rośnie pewna obawa przez rozczarowaniem lekturą. "Dzień, w którym umarło słońce" przekonywał mnie do siebie powoli, początkowo byłam daleka od zachwytów.

Oto w maleńkiej, położonej w górach wiosce spokojny żywot wiedzie Li Niannian. Jego rodzice wytwarzają ozdoby funeralne, zaś bogaty wujek prowadzi krematorium. Wiedzie mu się tym lepiej, że zgodnie z rozporządzeniem rządu zabroniono tradycyjnych pochówków, możliwe jest jedynie spopielanie zwłok.

Pewnego dnia żywot wioski zostaje zakłócony, gdyż pojawiają się pierwsze przypadki lunatykowania. Spokojni mieszkańcy przemieniają się w istoty zawieszone na pograniczu snu i świadomości, zdolne do najdziwniejszych, niewytłumaczalnych i brutalnych czynów.

Lianke umieszcza w powieści również samego siebie oraz liczne odniesienia do swojej wcześniejszej twórczości. Patrzy na własną osobę z dystansem i ironią, co czyni powieść jeszcze dziwniejszą, dającą się odczytać na wielu płaszczyznach interpretacyjnych.

Najistotniejsze jest jednak to, że z czasem fabuła nabiera rozpędu. Opowieść o lunatykach staje się zwierciadłem, w którym odbija się oblicze naszego świata. Szczególnie mocno przypomniały mi się reportaże Jeana Hatzfelda, piszącego o rwandyjskiej rzezi. Być może zdradzam coś z fabuły, ale końcówka naprawdę mocno zapada w pamięć.

Pozwolę sobie także na dość swobodną refleksję, bowiem mam wrażenie, że Yana Lianke łączy z innym popularnym chińskim pisarzem - Cixinem Liu poczucie nieuchronnej, nadchodzącej niespodziewanie katastrofy. W ich prozie jednostka nie funkcjonuje jako samodzielny byt, ale pozostaje członkiem społeczności, podporządkowując się woli tłumu.

W ramach podsumowania dodam tylko, że "Dzień, w którym umarło słońce" nie zawiódł moich oczekiwań, a Lianke pozostaje autorem, którego książki można kupować w ciemno.

Niedzielę rozpoczęłam, udając się na Warszawskie Targi Książki, a skończyłam najnowszą lekturą Yana Lianke. Deszczowy poniedziałek, kiedy to pochmurne niebo zasłaniają szczelnie szare chmury, wydaje się idealny, żeby napisać kilka słów na temat "Dnia, w którym umarło słońce".

Każda przeczytana książka chińskiego pisarza wzmaga apetyt na kolejną, a równocześnie rośnie...