Ptaki bez skrzydeł
- Kategoria:
- powieść historyczna
- Tytuł oryginału:
- Birds Without Wings
- Wydawnictwo:
- Noir sur Blanc
- Data wydania:
- 2024-10-09
- Data 1. wyd. pol.:
- 2024-10-09
- Data 1. wydania:
- 2004-04-24
- Język:
- polski
- Tłumacz:
- Marek Fedyszak
- Tagi:
- Turcja Muzułmanie Islam
Jest początek XX wieku. W małej miejscowości w południowo-zachodniej Anatolii żyją od wieków Turcy, Grecy, Ormianie, chrześcijanie i muzułmanie. Żyją zgodnie, żenią się między sobą, przyjaźnią, pomagają sąsiadom. Dzieci wychowują się razem i nikomu nie przychodzi do głowy, że mogłoby być inaczej. Wszyscy szanują wzajemnie swoje wierzenia i tradycje, goszczą się podczas uroczystości, uczestniczą w obrzędach. Muzułmanie składają ofiary przy ikonie Najświętszej Maryi Panny, chrześcijanie wzorem sąsiadów wieszają czerwone szmatki na sosnach, żeby spełniło się ich życzenie. Ba, nawet imam i ksiądz chrześcijański darzą się wielką przyjaźnią, odwiedzają się w domach (wprawdzie po zmroku, żeby nie budzić sensacji) i wiodą niekończące się dyskusje na tematy teologiczne. Życie, jak życie, dalekie od sielanki, ale spokojne i pełne życzliwości. Jego monotonię zakłócają tylko od czasu do czasu lokalne sensacje – narodziny wyjątkowo ładnej dziewczynki, cudzołóstwo żony miejscowego bogacza, ceremoniał wykazania niewinności zmarłej podejrzanej o trucicielstwo.
A równolegle w wielkim świecie dzieją się rzeczy doniosłe. W imperium osmańskim budzą się nacjonalizmy. Grecy, Serbowie, Czarnogórcy, Bośniacy, Bułgarzy w imię swoich narodowych przekonań dopuszczają się rzezi na Turkach, zmuszają muzułmanów do opuszczania swoich domów i ucieczki w straszliwych warunkach. W Turcji rodzi się nacjonalistyczny ruch reformatorski młodoturków, którzy jako Komitet Jedności i Postępu w 1908 roku przejmują władzę, a w 1914 Turcja przystępuje do wojny po stronie Niemiec. Jednym z przywódców jest Mustafa Kemal, później zwany Atatürkiem, słynny dowódca w bitwie o Gallipoli, jedyny osmański generał pierwszej wojny światowej, który nie przegrał żadnej batalii, twórca nowoczesnego państwa tureckiego.
To wszystko wiemy z historii. Co innego jednak czytać o tym w podręcznikach czy dowiadywać się z filmów historycznych, a czym innym, znacznie bardziej przejmującym, jest poznawać te fakty, śledząc losy ludzi z małego miasteczka. Bo oto wraz z wybuchem wojny ich życie nabiera pędu. Wplątani w tryby wielkiej historii doświadczają całej okropności wojny: gwałtów, głodu, bandyckich napadów, koszmaru bitew, żołnierskiej tułaczki. W końcu przychodzi najgorsze: nowe państwo, postępowe i świeckie, ma pozostać tureckie. Grecy, Bułgarzy, Ormianie, wszyscy chrześcijanie niezależnie od pochodzenia, muszą je opuścić. Pustka po dawnych sąsiadach dla tych, co pozostali, jest dojmująca, nie wypełnią jej muzułmańscy przybysze wypędzeni z Grecji… Z opowieściami o społeczności miasteczka przeplata się szczegółowa biografia Mustafy Kemala Atatürka. I to dopiero połączenie obu tych wątków – losów generała, męża stanu, jednej z najważniejszych postaci w dziejach Turcji, oraz losów zwykłych szarych ludzi – tworzy kompletną historię.