"Rozprawa..." poruszająca temat nad którym Ryszard Bugaj pracował prawie całe swoje dorosłe życie wydana została już po jego śmierci.Temat,a właściwie dwa - bo mowa tu o palingenezie (odtworzenie istot żyjących z popiołu) i homunkulusie (stworzenie małego człowieka). Zjawiska te obok kamienia filozoficznego czy eliksiru życia będąc równoprawną częścią alchemii często są pomijane, a w obszernych encyklopediach: "ABC Geschichte der Chemie" (1989),"Alchemie.Lexikon einer hermetischen Wissenschaft" (1998) nie przypisano im nawet haseł.
Tym bardziej cenna jest ta praca w której autor korzystał
z bardzo rzadkich i trudno dostępnych dzieł i rękopisów.
Przedstawione tu liczne eksperymenty których wyniki -
wydawać by się mogło - są wytworem nieskrępowanej niczym imaginacji nie raz były podważane i poddawane zdecydowanej krytyce (dr. Hermann Grote). Z drugiej jednak strony zwolennikami
palingenezy byli: prof.dr. fizyk teoretyk - Marian Smoluchowski,
hrabia Louis Hamon „Cheiro”,były kompan Aleistera Crowley'a -
jasnowidz z którego usług korzystał Scotland Yard,co więcej,sam
Michael Faraday (!) który powtórzył doświadczenie stworzenie tzw."acarus electricus", czy też teozofka H.P. Bławacka.
Koncepcję palingenezy filozoficznej z kolei rozpowszechniali:
Lutosławski,Towiański,Mickiewicz,Słowacki,Norwid,Goethe,
Hume,Blake etc.
Myślę jednak,że kwestią dużo ważniejszą niż wiarygodność
rezultatów tychże eksperymentów jest zastanowienie się nad
motywacją ludzkich dążeń do poznania natury świata,sił i zasad w nim działających,próba zrozumienia TEGO co być może zrozumiane do końca nie zostanie nigdy...
Książka w większości poświęcona jest sprawozdaniom z seansów mediumicznych i spirytyzmowi (który można zaliczyć jako część szeroko pojętej eksterioryzacji) przełomu XIX i XX wieku.Autor za to bardzo epizodycznie potraktował tu osobę Robert A. Monroe i jego wkład w rozwój i popularyzację zjawiska OOBE.
Docenić należy przypomnienie takich badaczy tego fenomenu jak:
Julian Ochorowicz,William Crookes,Norbert Okołowicz,Gustav Geley i wielu innych,osobę Czesława Czyńskiego i jego niesamowitej zdolności bilokacji,a także postaci medium:
Teofila Modrzejewskiego,Florence Cook,Eusapię Palladino,Stanisławe Tomczyk.Jest tutaj również opis seansu ze znanym polskim jasnowidzem Stefanem Ossowieckim.Możemy też dowiedzieć się ,że badaniami interesowała się i brała czynny udział w seansach Maria Skłodowska-Curie (z mężem).Uważali oni,że zjawiska te zależy szczegółowo badać i szukać naukowych wyjaśnień.
Fakt ten zasługuje na specjalną uwagę ponieważ skutecznie pomijany jest w życiorysie tej wybitnej uczonej i laureatki Nagrody Nobla.W seansach uczestniczył także Bolesław Prus.
Wspomnianą w książce ciekawostką jest natomiast żywe zainteresowanie tematem Edgara D. Mitchella - astronauty znanego z misji Apollo 14 i lądowania na księżycu który wysyłał przekazy telepatyczne z promu kosmicznego na Ziemię (bez wiedzy NASA).
Psychokineza,ręka fluidyczna,teoria ideoplasti i tzw. "odu",związek gruczołu szyszynki z procesami psychicznymi u człowieka....o tym wszystkim m.in przeczytamy w "Istnieniu poza ciałem" Romana Bugaja .
Na koniec cytat z listu Ochorowicza z 17 września 1911 roku:
"...Rzeczy przewracające w głowie,ale ważniejsze od wszystkiego tego co się w szkołach wykłada.Na ich podstawie - po raz pierwszy można zacząć dochodzić czym jest materia,a czym siła ,względnie duch - ale to wszystko
dla wnuków Twoich wnuczek...".