Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Oko słonia”
...po lekturze tak wiele słów ciśnie mi się na usta. Zbyt wiele, by wykrzyczeć je jednocześnie. Zbyt wiele, by mówione jednocześnie miały jakiś szyk, sens, czy właściwą sobie kolejność. Dlaczego? Głębokimi wdechami i długimi wydechami łapię spokój, wyciszam rozemocjonowane myśli i mówię – składnie, acz wyraźnie i dobitnie akcentując każde słowo. Bo „(...) kiedy znajdziesz właściwe słowa, to tak, jakby świat nabierał ostrości”.
Czym jest „Oko słonia”? „Oko...” to książka, z której patrzą na ciebie oczy – jeno oko należy do człowieka, drugie zaś do zwierzęcia. Do wielu zwierząt, tych zagrożonych, cennych mieszkańców Afryki, które proszą o życie. O życie TERAZ, bo to „teraz” ma szansę na BYCIE i kiedyś. „Oko...” to oddechy zwierząt, które człowiek czuje na skórze. To oddechy potrzebujących pomocy, słabych, smutnych i częstokroć głodnych ssaków, które płaczą. Płaczą w powolnej agonii. Chcą żyć, a są zagrożone. Ich trwanie zależy od tak wielu czynników, przy czym najbardziej zatrważającym i najbardziej wrogim jest człowiek. Człowiek ze strzelbą na nich wycelowaną.
Jeden strzał, jedno życie mniej.
Trzeba to ukrócić.
Trzeba zakończyć.
Kłusownicy tworzą czarny rynek, a ten rządzi się własnymi regułami i zasadami, a co najgorsze – podbija ceny narzucając w ten sposób trend temu, co trudne do zdobycia. Czarny rynek podjudza towarami.
Jest mięso, kości, futra, kamienie – wszystkim można handlować, a zyski przesłaniają prawdę. Zyski i bogacenie się dowartościowują i handlarzy i fałszerzy, oszustów i kłamców.
Jednak... „Oko słonia” nie jest tak naprawdę o słoniach. I nie zgadzam się z tymi, co piszą o tej książce używając słów „piękna”, czy „zachwycająca”. Ta książka jest przeokropna, bo PRAWDZIWA. Jest okropna, bo AUTENTYCZNA. Ta książka to świadek tego, jak wygląda świat przysypany piaskiem i ziemia wysuszona długotrwale prażącym słońcem. To obraz tego, czego nie znamy. Delia i Mark Owensowie stawiają cię z zasłoniętymi oczami przed obrazem i własnymi słowami opisują ci go w sposób, który odbierasz zmysłami. Wyłączasz wzrok, włączasz duszę. I choć czasem ich głos tłumią łzy, bo świadomość tego co zostało zrobione, a jeszcze MUSI być jeszcze podjęte – odbiera im siłę.
Jednak Owensowie to też przewodnicy, bo „Oko słonia” można czytać i w ten sposób. Ta książka to niemalże mapa z opisami, ale i podręcznik i encyklopedia i atlas. To konglomerat treści i znaczeń i każdy wyłapie tu coś, czego szuka i potrzebuje.
„Oko słonia” to też poradnik – dlaczego? Bo znajdziesz tu słowa, które budują ludzką psychikę, dają wiarę w siebie i w to, co się robi nawet wówczas, gdy jest mała szansa powodzenia. To poradnik uczący powstawania z kolan i walczenia, do otrzepywania kurzu z nóg i pokazywaniu dalszej drogi. Bo w tej książce chodzi o CZŁOWIEKA! Tak - bezsprzecznie o człowieka. O „human being”, o humanitarność. Bo majestat i godność zwierząt będzie, jeśli i myślenie człowieka takie będą. Jest równość gatunków, trzeba jej bronić i walczyć w imię życia. Takie jest – według mnie – przesłanie i trzon „Oka słonia”.

Nie ma akceptacji na nienawiść do bezbronnych, na cierpienie, czy łzy bólu tych, którzy niczemu nie są winni.

„Przeklinaj śmierć. Niesprawiedliwie jest nam wyznaczona.
Błagaj bogów, niech dadzą lekkie umieranie.
Kim jesteś, te trochę ambicji, pożądliwości i marzeń
nie zasługuje na karę przydługiej agonii.
Nie wiem tylko, co możesz zrobić, sam, ze śmiercią innych
dzieci oblanych ogniem, kobiet rażonych śrutem, oślepłych żołnierzy,
która trwa wiele dni, teraz, tu, obok Ciebie.
Bezdomna twoja litość, nieme twoje sławo
I boisz się wyroku za to, że nic nie mogłeś”
Czesław Miłość „Twój głos”


#agaKUSIczyta

„Oko słonia”
...po lekturze tak wiele słów ciśnie mi się na usta. Zbyt wiele, by wykrzyczeć je jednocześnie. Zbyt wiele, by mówione jednocześnie miały jakiś szyk, sens, czy właściwą sobie kolejność. Dlaczego? Głębokimi wdechami i długimi wydechami łapię spokój, wyciszam rozemocjonowane myśli i mówię – składnie, acz wyraźnie i dobitnie akcentując każde słowo. Bo „(...)...

Są książki, których fabuła zatrzymuje cię i zmusza do notorycznego myślenia o tym, co wyczytałeś. Są książki, które budzą w ciele emocje o jakich nie miało się pojęcia. Takie książki łapią od pierwszych zdań, by potem już trzymać za nos tego, kto czyta z rozpaloną od emocji twarzą. Takie są bezsprzecznie „Chłopki” Joanny Kuciel-Frydryszak, ale, ale. Zawsze jest to ale, które jakoś dobrego nie wróży.
„Chłopki” bowiem trzymają przy sobie do samego końca, lecz patrząc potem perspektywicznie, trudno nie wyzbyć się uczucia, że ta publikacja mogłaby być o połowę cieńsza. Dlaczego? W każdym niemalże rozdziale powtarzane są niektóre kwestie. I nie ma znaczenie tytuł owego rozdziału. O dorastaniu i edukacji i kobiecych obowiązkach koło gospodarstwa, jakie już dzieci na siebie biorą jest ciągle. I choć już wiesz, że tak było, to autorka i tak co kilkanaście stron ci o tym przypomina. Nie inaczej jest z wieloma innymi aspektami wiejskiego życia. Dorastanie, gwałty na nieświadomych niczego dzieciach, okres kobiecości, czy starzenia się to jedno pasmo biedy, czasem nawet głodu, pracy i obowiązkach – obowiązkach wobec mężów, księży, czy gminy. Wielodzietność był powszechna, dzieci wychowywały się same – starsze zajmowało się młodszym, a matka najczęściej był w kolejnej ciąży lub piastowała najmniejszego berbecia, które trzeba było karmić piersią. Panowała bieda, ziemia grymasiła i dawała różne plony. Rodziny nie dorabiały się, a wprost przeciwnie – egzystowały z dnia na dzień.

Kobiety miały dni od świtu wypełnione pracą.
Młode kobiety miały stare twarze.
Młode kobiety miały męskie, twarde dłonie.
Młode kobiety w chustach na głowach, schowanych pod nimi włosami, ogorzałymi twarzami naznaczonymi zmarszczkami – taki ich obraz ciągle do ciebie powraca.

Kobiety, o których czytasz i którym teraz nie możesz pomóc. Kobiety, które podziwiasz i przed którymi chylisz czoło, by okazać im należny szacunek. Gdyby nie one, nie byłoby nas. Nas – tak innych od nich. Nie byłoby naszych matek i tego, co teraz mamy. A mamy tak wiele. Sam fakt, że życie na przełomie stu lat zmieniło się tak diametralnie w jakiś sposób uzmysławia nam własne szczęście.

Pierwsze przekroczenie progu wiejskiej chaty boli i dźga nożem gdzieś w środku. To jak wejście do pustego, grającego ciszą domu, bo nikogo tu nie ma, bo cała kilkuosobowa rodzina pracuje gdzieś na zewnątrz. Może są w polu przy ziemniakach? Myślisz. Może pasą zwierzęta? Może któraś pierze ciuchy, których nigdy nie ubywa, a codziennie dorzucane są nowe, przepocone i pobrudzone? Może któraś poszła w pole po jakieś warzywa, by ugotować marną zupę dla wszystkich? …
Cisza i ty. Cisza i moment na ostatnie zaczerpnięcia domowego powietrza.

Zastanawiasz się nad tym, co czytasz i nad sobą jednocześnie. Czytasz o codzienności ludzi, o ich trudzie i o walce z każdym dniem. Tu gorycz miesza się z radością. I nie przekoloryzuję, jeśli powiem, że czujesz się, jak literacki podróżnik po wsiach, którego przystanki wyznaczają rozrzucone niedbale chaty bohaterów (bohaterek). Nie zaprzeczę też, że treść „Chłopek” wchodzi w ciebie wszystkimi szczelinami i otwiera ci oczy na to, co teraz. Ta powieść ma w sobie wiele emocji, zwłaszcza gdy do lektury zasiadają kobiety. Personifikujesz się z treścią, czujesz swędzące czoło od chustki, którą nosiłaś cały dzień, burczy ci w brzuchu, bo kilka ziemniaków zjedzonych w ciągu dnia nie dało zaspokojenia. Bolą cię dłonie od pastucha, na którym pasłaś krowę.
Ale...
Ale patrząc krytycznie, o problemach ze szkołą czytasz co jakiś czas. O analfabetyzmie i zmęczeniu też. O formalnościach związanych ze zwolnieniem dziecka z nauki, czy ogólnym ubóstwie też,a o braku rąk do pracy co kilka stron. Gdyby te powtarzane wiadomości wykreślić, znacznie zmniejszyłaby się ilość stron. Jednak jestem pełna podziwu dla autorki, że poświęciła tyle czasu na grzebanie po archiwach, że wyszperała zdjęcia z tamtego okresu (z dziećmi i kobietami w różnych rolach) i że odbyła tyle rozmów, by móc zapewnić sobie stabilny fundament do powieści.

Ale w pewnym momencie czytanie nuży, a szkoda, bo „Chłopki” są od dawna skąpane w peanach czytelników. By zdobyć egzemplarz w bibliotece, trzeba się uzbroić w długotrwałą cierpliwość. Dlatego sięgając po nią spodziewałam się czegoś, co mnie sparaliżuje. Moje babcie wychowały się na wsi, podobnie moi rodzice, którzy (już razem) przenieśli się do miasta. Wszystkie uroki wsi znam i to, o czym czytam w „Chłopkach” nie stanowi dla mnie nowości, czy odkrycia. Wieś wspominam z sentymentem. Mając świadomość, że wszystko się zmienia, siłą rzeczy i nasze losy muszą uleć metamorfozie. Ale czy nie lepiej o wsi sprzed lat i o chłopkach z tamtego czasu nie czytałoby się w powieści? W beletrystyce? W książce bazującej na faktach, a nie tylko suchych danych?

#agaKUSIczyta

Są książki, których fabuła zatrzymuje cię i zmusza do notorycznego myślenia o tym, co wyczytałeś. Są książki, które budzą w ciele emocje o jakich nie miało się pojęcia. Takie książki łapią od pierwszych zdań, by potem już trzymać za nos tego, kto czyta z rozpaloną od emocji twarzą. Takie są bezsprzecznie „Chłopki” Joanny Kuciel-Frydryszak, ale, ale. Zawsze jest to ale,...

Spacer po ulicach Londynu. Spacer nocą, gdy do uszu dochodzą głosy tych, którzy nie śpią. Noc skrywa wiele, ale gdy już ją wchłoniesz, nagle dostrzegasz ruch, jak w dzień. I zastanawiasz się, czy Londyn nie zasypia? Nie daje sobie wytchnienia? Nie daje sobie jakiejś przerwy, odpoczynku?

Bezsenność się leczy na wiele sposobów. Toniesz pośród wielu recept i jeszcze większej ilości rad podobnych sobie. Przypadkowo poruszasz temat i nagle okazuje się, że każdy ma ten problem. Bezsenność to choroba naszych czasów. Dlatego, gdy zmęczony wolno mijającą nocą podchodzisz do okna i patrzysz na świat pogrążony w głębokim śnie, nagle okazuje się, że nie jesteś sam. Nie jesteś sam ani w tym budynku, ani w tym mieście, ani na świecie. Takich, co nie śpią jest wielu. Jedni nie śpią, bo nie mogą, bo sen o nich zapomniał, bo głowa nie pozwala, bo bolączki codzienności nie pozwalają, bo serce zbyt szybko bije... Ale są i tacy, co nocą pracują. A ilu ich jest? Co robią?

„(...) Miasto przyjmuje obraz w części dramatu dokumentalnego, a częściowo karnawału groteski”. Noc jest biblioteką monografii, której półki z każdą nocą ożywają i powiększają się. Rodzi się nowe życie, jakieś odchodzi, ktoś nie śpi, bo widzi „nocne słońce”, a serce zbyt głośno wybija swój marsz w uszach... Reportaże Sukhdev`a Sandhu to noktowizory, które prześwietlają Londyn nocą. To reportaże, które tworzą barwną mozaikę nocy – nie tylko Londynu, ale i każdego innego miasta na świecie. I gdy stoisz nocą przy oknie czekając na sen, a przed tobą pulsuje serce nigdy niezasypiającej ziemi „(...) czujesz się, jak gigant, ponieważ świat się zmniejszył”. Ci, co nie śpią widzą to, czego ci śpiący nie widzą. Ci, co nie śpią sprzątają miejsca, po których za dnia będziesz chodził, gdzie będziesz pracował, gdzie w kolejce będziesz łapał resztki ulatującego z ciebie zdrowia czy płakał z bezsilności. Bo wszystkich tych pracujących bezsennych łączy „(...) kipiący na wolnym ogniu smutek”. Każdej nocy coraz bardziej oddala się od nich dusza niegdysiejszych ja. Zmieniają się, bo życie zmusza. Zmusza bieda, dzieci i rachunki, dlatego pracują nocami za grosze, by ślizgać się po tafli życia z pełnym brzuchem. Często płaczą, topią się, bo tafla pod nimi nagle pęka, a te łzy sprawiają, że ich ciała i oni cali ulegają korozji. Próbują być obojętni, ale to ludzie z uczuciami, a płakać bez emocji się nie da. Nadmiar trzeba z siebie wyrzucić. I w takich momentach załamania i samotności do ich uszu dochodzi melodia. Noc ma swoją „ścieżkę dźwiękową”, którą każdy słyszy inaczej. I chyba to ich jeszcze trzyma w pionie, by pomimo nocnego tragizmu, odtrącenia i niewidzialności, przetrwać. By być „o jeden oddech od zatonięcia”.
Musisz sprzątać po nocnych ekscesach, wozić klientów nocną taryfą, słuchać ich obelg i historii o marzeniach, które podlane alkoholem nagle potrzebują ujawnienia. Sprzątasz w biurowcach, lub po szybkim seksie z byle kim i byle gdzie. Zmywasz z chodników wymioty, fragmenty ludzkich tkanek tych, którzy postanowili w nocy popełnić samobójstwo. Szorujesz rozbryzganą krew po nocnej walce gangów, grzebiesz w odchodach miejskich, nasłuchujesz obecności demona, którego rozsiane zło musisz odczynić. Noc skrywa graficiarzy, straż, pilotów, śmieciarzy i tych, którzy tkwią przed monitorami kończąc projekt na wczoraj.

Noc tętni życiem.

„Już od tak dawna nie mogę spać. Noc w noc na nogach, jakby ktoś walną mnie w głowę”. Trudno przywyknąć i zachować jako taką godność. Trudno zaakceptować taki los. Mózg tkwi w wyżymaczce i boli. Całe ciało boli, dlatego wyłączasz myśli idąc do pracy.
To pomaga...
Przynajmniej na chwilę, na kilka nocy i dni...

„Miasto nocą. Londyn” to spacer ulicami ciemnego miasta, podczas którego napotykasz różnych ludzi. Obcy stają się znajomymi. Słuchasz ich historii i współczujesz im – to jedyne, co możesz dla nich zrobić. Wysłuchać ich – jak autor, Sukhdev Sandhu. Możesz ich pocieszyć, pogłaskać po zmęczonych i zniszczonych rękach, dać ciepłą kurtkę, bo nocami marzną...

W te reportaże wpadasz całkowicie, a gdy kończysz zamykasz „Miasto nocą” i siedzisz. Bolą cię stopy, serce i głowa. Do portu w tobie wpływają zagubione kutry myśli, a własna szarość dni nagle okazuje się być barwna i wartościowa. Dziękujesz za przespane noce i ciepłe łóżko...

„Miasto nocą. Londyn” Sukhdev`a Sandhu zaskakuje, ale i zatrważa.
Paraliżuje, otwiera oczy i uszy.
Budzi emocje.

Takie są te teksty. Tętnią mimo ciszy nocnej i nie śpią mimo zmęczenia.

#agaKUSIczyta

Spacer po ulicach Londynu. Spacer nocą, gdy do uszu dochodzą głosy tych, którzy nie śpią. Noc skrywa wiele, ale gdy już ją wchłoniesz, nagle dostrzegasz ruch, jak w dzień. I zastanawiasz się, czy Londyn nie zasypia? Nie daje sobie wytchnienia? Nie daje sobie jakiejś przerwy, odpoczynku?

Bezsenność się leczy na wiele sposobów. Toniesz pośród wielu recept i jeszcze większej...

Nie przypadkowo ta książka trafiła do mnie akurat teraz. W dniu, w którym obchodzona jest 79-ta rocznica wyzwolenia Auschwitz (27 stycznia). Przypadek? Może, ale jakże to się wszystko z sobą nieświadomie, zrządzeniem losu pokryło i uzupełniło wzajemnie. Czytam o ludziach, którzy niemalże 80 lat temu cierpieli w obozie w Oświęcimiu. O ludziach, którzy za każdy dzień życia dziękowali, bo tu nic nie było pewne. Pewna była jedynie śmierć i głód, który permanentnie żarł od środka, który wkręcał się w trzewia i bycie i codzienność. Głód, który osłabiał i decydował o przetrwaniu, o przeżyciu.
„(...) Matka weszła, wnosząc na tacce talerz jakiejś pysznej domowej zupy, czy kaszy na rosole... Złociły się liczne, delikatne, świecące kółka...
-Jedź synuś... Przecie musisz powrócić do sił!...
-Za dobre...”
Bo jak jeść, skoro on tu, oni tam, wokół kubłów, ze swoimi menażkami, w kolejce po wodę z jarzynami. Jeść łyżką ciepłą zupę, z kółkami tłuszczu na wierzchu, to obraza tamtych, którzy zostali za drutami kolczastymi. Obraza współwięźniów. Ale zmusza się, przełamuje, oszukuje czas i rodziców. Chce to spisać, spisać, co jeszcze może, co pamięta, co da radę, bo już niedługo umrze. Je, by mieć siłę trzymać długopis. Tylko dlatego zjada to, co przynosi mu zatroskana matka. Pisze dziennik wspomnień z tego, co było i co przetrwał. Stłuczona przez uderzenie nerka nie da się wyleczyć, dni są policzone. Organizm cierpi, jest słaby, stopniowo niszczą się kolejne organy. Igłą wprowadza się w niego glukozę, strychninę, kamforę i środki nasercowe.
A co przeszedł przez jedenaście miesięcy gehenny obozowej?
Wszędobylskie wszy, nocne moczenie siennika przez współtowarzysza, krzyki nie dające spać. Zimne kąpiele w zimie, apele na boso, bez względu na stan zdrowia i pogody. Brak świeżej bielizny, ciepłych ubrań, jedzenia. Brak wszystkiego. Do tego kary i bicie, które było na porządku dziennym, za wszystko. W obozie całym jestestwem, tym co jeszcze pozostało z człowieka, tą resztą siebie, miało się świadomość, że przeżywa się właśnie coś więcej niż własną śmierć.
A ludzie? Ludzie w Oświęcimiu ulegają paskudnej demoralizacji. Stają się szpiclami, donosicielami, nikczemnie wysługują się drugim. Człowiek staje się zwierzęciem w ludzkiej skórze, ludzkim zwierzem, któremu zmienia się nawet charakter.
O tym wszystkim pisze on, ocalały niepotrzebnie, były więzień. On, młody chłopak o wyglądzie starca. On kościotrup. Chce puścić w obieg te zapiski, chce, by przechodziły z rąk do rąk i by każdy dowiedział się, co skrywają druty kolczaste obozów zagłady, co robiono w krematorium, jak zabija się ludzi za życia.
„Oświęcim. Pamiętnik więźnia” jest hołdem złożonym dla tych, których już nie ma, dla ocalałych i dla żyjących także, dla tych ostatnich szczególnie. Upamiętnia zmarłych dając im możliwość życia wiecznego w naszej pamięci. Pamiętnik jest o nich, ale o nas też. W tych spisanych wspomnieniach słyszysz nie tyle grę orkiestry stojącej przy bramie Oświęcimia. Te słowa układają się w harmonijny zapis nut na pięciolinii, które tworzą melodię, muzykę, wspaniały koncert ku czci. Ku czci wszystkich.
Treść tej książki wykracza poza okładki i przenika w ciebie. Puchniesz od emocji, smutku i żałoby Nie możesz zapomnieć o tych ludziach, którzy w swoim życiu napotkali wojnę. Przyszłość miała należeć do nich…
„Oświęcim” scala się z tobą. Przewierca myśli i duszę.
Jestem dumna z posiadania takiej książki.

„Znowu liczę, liczę, liczę, liczę, liczę życie.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi umarło.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi zostało.
Czy to dużo, czy to dużo, czy to jest mało?(…)”
Kora

#agaKUSIczyta

Nie przypadkowo ta książka trafiła do mnie akurat teraz. W dniu, w którym obchodzona jest 79-ta rocznica wyzwolenia Auschwitz (27 stycznia). Przypadek? Może, ale jakże to się wszystko z sobą nieświadomie, zrządzeniem losu pokryło i uzupełniło wzajemnie. Czytam o ludziach, którzy niemalże 80 lat temu cierpieli w obozie w Oświęcimiu. O ludziach, którzy za każdy dzień życia...

Co napisać o książce, która nie ma akcji? Ma swój gwóźdź, niemalże osadzenie, ale toczy się wokoło ciszy, zamyślenia i analiz. Krąży wokół planszy do gry go, na której rządzą dwa kolory, biały i czarny. Krąży wokół graczy i ich zachowań. Dwóch mistrzów zasiada do pojedynku życia, a swój los oddają w ręce przeznaczenia.
„Meijin. Mistrz Go” to hybryda poradnika psychologicznego, powieści w stylu slow i dziennika gracza. Kanwą powieści jest rozgrywana w 1938 roku półroczna partia gry go pomiędzy dwudziestym pierwszym Honinbō – pełnym godności i niepokonanym dotychczas mistrzem Shūsai, a młodszym i utalentowanym pretendentem do tytułu Ōtake. Takie wydarzenia mają swoje zasady i regulamin, którego muszą przestrzegać zarówno uczestnicy stający ze sobą w szranki, jak i zebrani widzowie. To prawie ceremoniał o wielkim znaczeniu. Mistrzowie go są szanowani, oddaje się im pokłony uznania i stanowią pewnego rodzaju cenioną osobowość. Są znani, a ich umiejętności stale wychwalane. Tu przy jednej planszy spotykają się mistrz i zdolny Otake. Shusai należy do „starej gwardii”. To starszy pan, który osiadł w przeszłości. Kultywuje to, co zostało zduszone przez nowoczesność i teraźniejszość. Odstaje od tego świata, staje obok tego, co ono narzuca, nie pasuje tu. W przeciwieństwie do rywala, który bawi się grą zaniżając nieco jej dostojeństwo.
Dwóch graczy, dwie osobowości, dwa podejścia do gry go.
Dwóch rozgrywających, jak biały i czarny. Kontrast.
Ysunari precyzyjnie pokazuje konflikt pokoleń i ścieranie się tradycji. Na jednej z szal kładzie przeszłość, na drugiej teraźniejszość i co? Okazuje się, że znacząca jest chwila obecna. Starość odchodzi, ulatuje wręcz. Mało kto nosi w sobie poszanowanie dla przeszłości. Widać to wyraźnie na przykładzie graczy. Młodość i starość przy jednej planszy. Irytacja i spokój. Nerwowość i zamyślenie. Opieszałość i analiza. Bylejakość i precyzja.
Autor historią rozgrywanej partii go pokazuje, jak ściera się historia z nowoczesnością. Pokazuje jak odchodzi świat kiedyś obecny, jak staje się historią i jak tradycja kultywowana od lat zostaje wyparta przez młodych. Obecne czasy stawiają jednostkę ponad wszystko i można odnieść wrażenie, że jej wolność nie posiada żadnych ograniczeń. Pozostającym w tyle okazywana jest obojętność, a nowoczesność próbuje reorganizować obowiązujące i od lat kultywowane tradycje. Mistrz Shusai odchodzi do lamusa. Gra, do której podchodzi z należnym jej respektem nie cieszy jak kiedyś, bo staje w obliczu nieuchronnych zmian.

Ta z pozoru tylko kronikarsko opisana historia z subtelnością przenika w czytelnika. Nie trzeba znać zasad gry Go, by poczuć spokój w sobie, wyciszenie godne mistrza. Jego oczami patrzysz na rywala, który biega do toalety, nerwowo tika, czy niecierpliwi się czekaniem na swój ruch. Mistrz nie odnajduje się w tych nowych czasach. Staje się starym outsiderem, który nie potrafi zaakceptować zmian. Ma z nimi problem. I może dlatego ta partia staje się ostatnią?
Ysunari pisze oszczędnie, acz elegancko i w pewien sposób skrótowo. Nie wnika w odczucia. Stara się stać z boku. Staje się kimś na kształt obserwatora starcia dwóch mistrzów, kimś, kto relacjonuje rozgrywkę. Uczucia w tej powieści odnajduje czytelnik.
Czytanie „Mistrza go” to pewnego rodzaju uczta japońska. Wysublimowana, perfekcyjna i urokliwa.

Zmienia postrzeganie otoczenia i ludzi na zawsze.

#agakusiczyta

Co napisać o książce, która nie ma akcji? Ma swój gwóźdź, niemalże osadzenie, ale toczy się wokoło ciszy, zamyślenia i analiz. Krąży wokół planszy do gry go, na której rządzą dwa kolory, biały i czarny. Krąży wokół graczy i ich zachowań. Dwóch mistrzów zasiada do pojedynku życia, a swój los oddają w ręce przeznaczenia.
„Meijin. Mistrz Go” to hybryda poradnika...

Można pisać o ludzkich dramatach w dużych miastach. Można bohaterów swoich książek tak bardzo wciskać w szarą codzienność, że ci wpadają w depresję, w zgorzknienie i wieczny niedosyt bycia kimś innym nie w tym miejscu. Można, poprzez postaci książkowe leczyć siebie, co stosuje wielu pisarzy. Ale… Ale można pisać, jak Bogdan Frymorgen i pokazywać ową codzienność zwyczajnie i bez oceny. Można wrzucać ją w ramy okna i obserwować, by tym samym czytelniczo przepaść.
Tu każda miniatura to element dużego obrazu, który misternie składasz z tekstów. miniaturę obok miniatury, by pasowały brzegami, aż do końca...

Jego życie przekrojone jest wielkim nożem. Dwie połowy człowieka. Dwa oblicza, które przywdziewa w dowolny sposób. Jest Polakiem w Anglii. Jest Polakiem, który od lat mieszka w Londynie, i który tę ziemię kocha. Nie tęskni za ojczyzną. On jest tu, cały. Jest u siebie. Taki jest Bogdan Frymorgen. Chodzi ulicami miasta i zbiera kamyczki z dróg, jakie przeszedł i którymi stale podąża. Przynosi owe zdobycze do domu i układa jeden obok drugiego. Mały kamyczek obok drugiego, jest ich coraz więcej, a razem ważą tyle, co wielki głaz. Ale to one. To zatopione w czasie punkty, jak ważka w bursztynie.

Oto stajesz się nim, by w weekendy stawać się nią. Pięć dni jesteś kimś, kim musisz, ale dwa dni plus piątkowy wieczór są inne. Sięgasz do innej szuflady, wyciągasz inne ciuchy, siadasz na łóżku i naciągasz nowe pończochy na nogi. Malujesz oczy, szminką pociągasz uśmiechnięte usta.
Jesteś starszym panem chodzącym każdego dnia do pobliskiego sklepu. Szurasz starymi nogami i stajesz na krawężniku, bo wzrok nie ten, a słuch na starość często zawodzi. Czekasz na pomocne ramię kogoś, kto we własnym pędzie życia dostrzeże cię i pomoże ci przejść przez ruchliwą ulicę.
Stajesz twarzą w twarz z napastnikiem, który kawałkiem rury z rusztowania uderza cię w sam środek głowy. I coś pęka, słyszysz, że pękło, ale stoisz. To chyba nie twój mózg, myślisz. Nie, nie tym razem… jeszcze żyjesz. Żyjesz… I to jest najważniejsze. Wdech, wydech. Jesteś. Czujesz. Po policzkach spływają ci łzy szczęścia. Życie… Twoje życie nadal trwa.

Taki jest świat, który otacza autora. Wystarczy jeden moment, jedno spojrzenie oczu, dwa słowa. Każde z opowiadań jest miniaturą codziennego życia. Odrębne historie wymalowane na makacie, którą niewielkimi pineskami rozpinasz w sobie. To obraz człowieka z wszystkimi wadami i zaletami, nie inaczej.
To drobne zdarzenia, które nagle nabierają znaczenia. Stają się majestatyczne. Samotność tkwi w czterech ścianach, jest zsuwana w cień wstydu, a to przecież duża bomba i ciężar. Starość nie jest brzydka, nie jest niepotrzebna. Jest i niech trwa.

Bogdan Frymorgen, jak Leonard Cohen, „(…) stawia prostotę słowa nad intelektualnym bełkotem. To umiejętność, której zaczyna nam brakować. Tracimy podstawowe akordy”. Pomiędzy „Miniatury…” wsuwasz swoje czytelnicze łzy, jedna po drugiej. Ludzie i historie i miejsca tak bardzo wnikają w twoją czytelniczą duszę, tak wżerają się w umysł, że nieświadomie szlochasz. Coraz szybciej bije ci serce, coraz bardziej gorycz puchnie w gardle. Czytasz, a litery rozmywają się przed oczami.
Krew, cierpienie, radość z życia i z kolejnego łyku kawy, jaki jest ci dany.

Kalejdoskop emocji, od których nie możesz się uwolnić. One wnikają w ciebie. Bo „Miniatury londyńskie” są tak naprawdę o nas. O ludzkich psychikach, marzeniach i pragnieniach. To ubrane w słowa losy ludzi, którzy mieszkają w naszym bloku, w domu za miedzą, czy w wielkich willach odgrodzonych tujami. To ludzie z miast i wiosek. To świat, ot po prostu. Bogdan Frymoergen napisał książkę, która rozdziera wnętrze, szatkuje je. Nie stroni od bólu, nie łagodzi tekstem tego, co ma swoją brutalność i co rani do krwi. Pisze szczerze, otwarcie i autentycznie, a to jest niebywałą wartością tych miniatur. Jest i śmierć i uratowane życia. Jest bezsilność, zagubienie, ale i czuła dłoń w twojej dłoni i spacer i radość. Jest żal i szczęście. I pomoc…

Jest życie.

Dziękują za te historie.

#agaKUSIczyta

Można pisać o ludzkich dramatach w dużych miastach. Można bohaterów swoich książek tak bardzo wciskać w szarą codzienność, że ci wpadają w depresję, w zgorzknienie i wieczny niedosyt bycia kimś innym nie w tym miejscu. Można, poprzez postaci książkowe leczyć siebie, co stosuje wielu pisarzy. Ale… Ale można pisać, jak Bogdan Frymorgen i pokazywać ową codzienność zwyczajnie i...

Któż z nas nie zna emblematu YSL? Za inicjałami kryje się skromny Yves Saint Laurent, który spełniając własne marzenia stał się jednym z największych kreatorów mody na świecie. Przy czym on tą modę zmienił, unowocześnił, wyzwolił ze wzorców i ram, a haute couture wniósł na piedestał prawdziwej sztuki. Już jako siedemnastolatek, ściskając w ręku teczkę własnych, amatorskich rysunków, przybył do Paryża, gdzie wziął udział w konkursie na projekt sukienki koktajlowej. Wygrał, a wtedy też otworzyły się drzwi do... do raju świata Christiana Diora. Młodziutki, bo zaledwie dwudziestojednoletni YSL zostaje głównym projektantem firmy.
To spełnienie marzeń, które pociąga za sobą wiele pracy, ryzyka i rezygnacji – z życia prywatnego. Jednak praca to pasja. Dla młodego Yves to nie obowiązek – to przyjemność i radość. To artystyczne zatracenie i niewyobrażalna fobia, wręcz trans bliski odurzeniu.
Jako dziecko, w szkole przeżył poniżanie, bicie i kpiny ze strony kolegów. Miał inne gesty, był wrażliwy i nieco wycofany. Był homoseksualistą, do czego przyznał się kilka lat później. Z tej racji nie powołano go do wojska, a wrzucono do szpitala psychiatrycznego w jednej z dzielnic Paryża. Zapytasz, czy to z powodu orientacji seksualnej? Trochę tak, jednak głównym powodem były stany depresyjne YSL. Zaaplikowano mu elektrowstrząsy oraz zbyt dużą dawkę leków z substancjami psychoaktywnymi, co było nie tyle, że nieskuteczne, to jeszcze stało się zaczątkiem zaburzeń psychicznych. Zdrowie stało się też wyznacznikiem jego dalszych dróg życia i podejmowanych decyzji. Odszedł z Diora i mając (zaledwie) dwadzieścia pięć lat otworzył swój pierwszy butik (był 4 XII 1961r.), a już w styczniu następnego roku odbył się tu pokaz mody.
YSL w ciągu zaledwie piętnastu dni potrafił wykonać 600 szkiców nowej kolekcji. Pomysły w nim kipiały. Był skrupulatny, innowatorski i odważny. Kochał pracę. Żył nią. Wdychał ją i się nią dosłownie żywił.
Pomiędzy zawodowymi spotkaniami poznał Pierra Berge, z którym związał się i finansowo i prywatnie. Pierre był jego przeciwieństwem. Był mężczyzną niskim, porywczym, bezwzględnym i kontrolującym wszystko wkoło. Do tego tak zdeterminowany, że bez względu na koszty parł by zdobyć życiowy sukces. Kierował firmą YSL i wyniósł ją na szczyt. Butiki powstawały na całym świecie. Zajmował się finansami, podczas gdy Yves pracował nad projektami. Gwiazdy kina ubierały się w jego stroje, a te potem znikały z wieszaków. Jako pierwszy zaprojektował marynarki dwurzędowe, spodium, czy trapezowe sukienki. Oswobodził damską sylwetkę. Często wzorował się na mistrzach płótna, jak choćby van Goghu. Śledził rynek, co miało swój przerzut na ciuchy, jakie wychodziły spod jego mistrzowskiej reki. Raz były hafty, potem cekiny, czasem drobne inkrustacje, a wszystko to gustowne i smaczne.
I mogłabym tak pisać o nim. O tym, jaki był podczas tworzenia, a jaki poza enklawą pracowni, gdy miały do niego dostęp demony, narkotyki i alkohol. Mogłabym pisać o nim, jako twórcy i o nim, jako chłopcu, który dorósł lecz w duszy zachował młodzieńczą niewinność i dziecięcą beztroskę.
Spełnił marzenia lecz one przyczyniły się do jego choroby. Przerosły go talent i sukcesy...
Zmarł w wieku siedemdziesięciu jeden lat.
1 czerwca 2008 roku odszedł Mistrz Mody.
Ta książka to perełka godna YSL. Są tu zdjęcia, historia kreatora oraz jego rozwój zawodowy, a wszystko to prowadzone niebywałym monologiem narratora. Jest i życie prywatne, spoza kulis i spoza wybiegów. Są jego muzy i on sam. Są ciekawostki, są niuanse dotyczące jego osoby i życia. A to wszytko tak porywające i tak piękne, że czujesz się oniemiały. To opium dla czytelnika. To przygoda z modą i światem kolorów. To przyjaźń z wizjonerem i mistrzem. To radość z bycia gdzieś, gdzie się nigdy nie było...

#agaKUSIczyta

Któż z nas nie zna emblematu YSL? Za inicjałami kryje się skromny Yves Saint Laurent, który spełniając własne marzenia stał się jednym z największych kreatorów mody na świecie. Przy czym on tą modę zmienił, unowocześnił, wyzwolił ze wzorców i ram, a haute couture wniósł na piedestał prawdziwej sztuki. Już jako siedemnastolatek, ściskając w ręku teczkę własnych, amatorskich...

Patrząc na tytuł książki Mateusza Gradowskiego, można BŁĘDNIE nastawić się do niej nader sceptycznie. Myślisz sobie „Tak! Rzuciłem korpo, wielkie mi aj waj, jakby było się czym chwalić”. I z pewnością szybko nie będziesz chciał po nią sięgnąć. Będziesz ją przekładał z półki na stolik, ze stolika na łóżko, potem położysz na stosie innych książek, przykryjesz innym tytułem, ale ona zawsze gdzieś pod ręką jest. Aż przyjdzie taki moment, że pewnie dla świętego spokoju weźmiesz ją do ręki i zaczniesz czytać.
Wszystko ma swój czas.
Przepadasz, a nos zanurzony pomiędzy stronami sprawia, że … ciałem na kanapie, lecz głową podróżujesz.
A w czym rzecz?

Mateusz Gradowski znalazł się w martwym punkcie swojego życia. Pracownik wielkiej korporacji, którego dzień nie różnił się od dnia, gdzie już nic innego nie potrafił z siebie wykrzesać, nic więcej osiągnąć, niczym zabłysnąć. Frustracja w nim narastała, dochodziło przygnębienie i typowe pytania – co dalej? Czy tak będzie zawsze? Dzień po dniu bez końca? I gdyby nie ten wielomyślowy bagaż codzienności, nigdy nie zdecydowałby się na nic. A on – z dnia na dzień złożył wypowiedzenie i ruszył. Przed siebie. Dosłownie i w przenośni. Ruszył spełnić marzenie życia. 13 listopada 2017 roku wyjechał z domu bez jakiegokolwiek dalekosiężnego planu na siebie i na przyszłość. Założeniem była podróż dookoła świata, albo prawie dookoła, bo musiał ją przerwać, ALE…

ALE…
Ta podróż była niemalże terapeutyczna. Pomimo wielu przygód, nie zawsze pozytywnych i chcianych, jak choćby pływanie w Morzu Martwym, „pożarcie” karty przez bankomat w Aleksandrii, brak pieniędzy zmuszający do łapania pracy za noclegi, czy chodzenie nago po plaży, zawsze czuł, że żyje. Że życie jest piękne i niebywałe i że nigdy nie da się go poznać doszczętnie. Poczuł wdzięczność za to kim był, dokąd doszedł i co zdobył. Emocje wypełniały go całego. Podobnych wrażeń nigdy nie doświadczył siedząc za biurkiem. Poczuł człowieczeństwo w sobie, poczuł wartość siebie samego. Dostrzegł sens własnego bytu i nauczył się o tym mówić, czego wcześniej nie potrafił i czego nigdy nie robił. Były momenty, że czuł się najszczęśliwszym człowiekiem na świecie, że ten stoi przed otworem i czeka, aż sięgnie po to, co ma do zaoferowania. Były momenty, że czuł iż może dokonać wszystkiego, czego sobie tylko życzy.
Ale były i inne chwile.
„(…) Pod koniec dnia każdy z nas jest w trakcie swojej podróży, czy to fizycznej, czy duchowej, i nasze drogi ostatecznie rozchodzą się znowu. Dlatego też zrozumiałem, jak ważne jest nawet w życiu codziennym, aby nauczyć się być samemu ze sobą. (…) Jeśli to będziemy potrafili, łatwiej będzie nam funkcjonować w społeczeństwie. Dopóki nie będziemy w stanie żyć w zgodzie ze sobą, prawdopodobnie nie uda nam się żyć w zgodzie z drugim człowiekiem.”

Mateusz Gradowski SOBĄ udowadnia, że niemożliwe istnieje po to, by stać się MOŻLIWE. Sam tego doświadczył, sam to poczuł i tego skosztował. Skosztował życia na uczcie, na którą zaprosił go świat. Nie chcę pisać o treści, o miejscach gdzie był, kogo poznał, gdzie było co i dlaczego. Nie o to w tej książce chodzi. Nie o zachwyt Seulem, czy przygodami na kutrze. Tu chodzi o coś więcej, o coś, co czujesz podświadomie, w tle niemalże. Tu chodzi o zmianę – siebie, swojej psychiki, swojego odczuwania i bycia.
„Jak rzuciłem korpo” to podróżniczy poradnik o narodzeniu NOWEGO JA. To psychologiczna przygoda, którą pisała rzeczywistość, a której doświadczył Mateusz. To kompendium wiedzy o człowieku, jego stylu życia, marzeniach i ich łapaniu za nogi. To „laminowana” mapa zapraszająca do podróży, ucztowania i radości. Autor nie wskazuje ci drogi, nie naprowadza, a jedynie proponuje. Uzmysławia ci, że warto kosztować swoje życie, póki się je ma. Że warto ucztować i się nim wręcz delektować. Że na materializmie nie zbuduje się szczęścia, nie na kieracie od poniedziałku do piątku, a na czymś zupełnie innym. Lecz to Mariusz Gradowski poczuł wychodząc zza biurka i zamykając drzwi własnego mieszkania z plecakiem na barkach.
Po roku wrócił.
Inny.

A teraz?
Teraz puszcza energię dalej…

Thomas Jefferson mawiał: „Jeśli chcesz zdobyć coś, czego nigdy nie miałeś, musisz być gotowy robić rzeczy, których nigdy nie robiłeś”.


#agaKUSiczyta

Patrząc na tytuł książki Mateusza Gradowskiego, można BŁĘDNIE nastawić się do niej nader sceptycznie. Myślisz sobie „Tak! Rzuciłem korpo, wielkie mi aj waj, jakby było się czym chwalić”. I z pewnością szybko nie będziesz chciał po nią sięgnąć. Będziesz ją przekładał z półki na stolik, ze stolika na łóżko, potem położysz na stosie innych książek, przykryjesz innym tytułem,...

„ŻYRARDÓW” Przemysław Lis-Markiewicz
/ Strajk kobiet, żydowski strajk Szpularek /

Struktura tej powieści przypomina rozpiętą pajęczynę. Idealna, misterna praca tkacza – pająka, na wzór szwaczek, o których pisze Przemysław Lis-Markiewicz. Ta precyzyjna konstrukcja ma swój punkt, początek, ma centrum, od którego promieniście rozchodzą się łączenia i struktura delikatnej, jak muślin, pajęczyny. Ten środek, to Żyrardów, punkt centralny. Punkt dobra i zła, pracy i biedy, śmierci, ale i życia, chorób i uśmiechów. Kolebka wszystkiego. Żyrardów z Fabryką Włókienniczą, w której w 1885 roku pracowało bez mała 6368 osób (w książce znajdziemy wiele odnośników do bibliografii, z jakiej korzystał autor, a niektóre dane są zawarte w tekście, co przybliża nam ogrom wydarzeń, a tym samym staje się bardziej wiarygodne i odczuwalne). Prócz dorosłych pacowały tu także dzieci do 14 roku życia.
Na owej pajęczynie autor umiejscawia poszczególnych bohaterów powieści, którzy zapętleni we własną młodość, ambicje i gniew, samotnie przyjeżdżają do Żyrardowa. Do tego miejsca, o którym mówi się w superlatywach. Do miejsca, które większości (spoza) jawi się, jako raj ziemi polskiej. Ci nowo napływający najczęściej uciekają z domów rodzinnych. Przyjazd tu, to poniekąd forma buntu wobec żyjących rodziców.
I zjawiają się między innymi Zamenhof, Zygmunt Grudziński, Jana Tenkratova, Eudoksja Mychajliwna Łynduk, czy Johann Piltz... Ci ludzie z obrzeży rozpiętej pajęczyny przyjeżdżają w sam środek – do Żyrardowa. Tu przecież jest dobrobyt, można się nieźle urządzić, zamieszkać, dobrze w życiu ustawić. W końcu, tak mówią ludzie, a ci muszą mieć powód do takich plotek. I zjeżdżają z walizkami pełnymi planów na siebie, ambicji i map świetlanej przyszłości. Jednak zderzenie z rzeczywistością boli. Oj, boli. Podrażnia płuca, osłabia psychikę, budzi niemoc, bezsilność i ból w stawach.
Nie tak miało być.
„ŻYRARDÓW” Przemysława Lisa-Markiewicza jest piękną powieścią, która wymyka się zaszufladkowaniu w przegródce z napisem „powieść”. To książka, kompendium, literacka perełka, która powinna poruszyć nie tyle czytelnika, ile społeczeństwo. Zmusić do rozmów, rozważań i wspomnień jednocześnie. Do przywrócenia faktów oraz pamięci o tych, którzy pracowali w Fabryce Włókienniczej. Musimy oddać im hołd – do tego namawia autor, Przemysław Lis-Markiewicz. Pochylmy głowy nad tymi ludźmi, którzy doświadczyli najgorszego.
Dostrzegam w tym pewien absurd. Obecnie zwalcza się nielegalne fabryki produkujące odzież w Bangladeszu, w których warunki pracy urągają wszelkim ludzkim normom. Czy to nie przypomina Żyrardowa? Każde wyjście do pracy to dniówka, ale i strach o własne życie i zdrowie. Wychodzę z domu, zamykam za sobą drzwi, ale czy do tego domu będzie mi dane wrócić? Czy ponownie otworzę drzwi do własnego domu po zakończeniu zmiany?
Niebywała powieść.
Zatrważa. Otwiera oczy. Rani wnętrze i duszę. Zmusza do wyzbycia się wrażliwości, co robimy głównie w trosce o siebie. Dla własnego bezpieczeństwa. Wiele osób będzie czytać przeżywając wachlarz emocji, które mogą go przerosnąć. Lepiej „odsunąć od siebie człowieczeństwo i współczucie”, stać się biernym obserwatorem tej sztuki pod tytułem „Żyrardów”. Na nie przyjdzie czas po lekturze. Autor autentyczne dane historyczne oraz fakty wplótł w fabułę powieści, którą się dosłownie „połyka”. Autor, jak tkacz stworzył delikatną osnowę wokół ludzi, którzy mieli odwagę. Zaprasza do ciszy, do lektury i do... samotności też.

Ale, jest ale, bo musi być. Przemysław Lis-Markiewicz opatrzył „Żyrardów” własnym wstępem. Według mnie zbytecznym i kompletnie niepotrzebnym. Wyrażając swoją opinię polityczno-historyczną staje się niemalże „nachalnym mentorem mądrości”. Potępia władzę Polski i ustroje, wykłada „własną prawdę” i przekonania i co robi w ten sposób? Segreguje odbiorców tej książki. Przesiewa tych, co po nią sięgną i ją przeczytają. Stąd i moje przypuszczenie, że po „Żyrardów” chwycą nieliczni. A szkoda. Wielka szkoda, gdyż wartość tekstowa i jakość są niedocenione.
Literatura z najwyższej półki.

#agaKUSIczyta

„ŻYRARDÓW” Przemysław Lis-Markiewicz
/ Strajk kobiet, żydowski strajk Szpularek /

Struktura tej powieści przypomina rozpiętą pajęczynę. Idealna, misterna praca tkacza – pająka, na wzór szwaczek, o których pisze Przemysław Lis-Markiewicz. Ta precyzyjna konstrukcja ma swój punkt, początek, ma centrum, od którego promieniście rozchodzą się łączenia i struktura delikatnej,...

Oto Sylwia. Pływa sobie, jak rybcia w Oceanie. Jest, jest i nagle jej nie ma. On, Wojtek, na brzegu patrzy i nie reaguje. Ot, żona z rybci przeistoczyła się w podwodną meduzę, która ostatecznie z ziemskim bytem skończyła.
W Cancun, w Meksyku w innym miejscu żona innego, ale też z Polski, Pawła Szczęsnego ginie na przejeździe kolejowym. Była ona i była nie-córka, a za chwilę ich nie było. Auto zgasło i zanim się zorientowali, rozjechał je jadący z szybkością ponad 100 km/h pociąg expresowy. No fakt, ekspresem je zmiótł.
Były żony, nie ma żon. Sierżant Gabriel Garcia Gomez (tak, ten od „Stu lat samotności”) ma teorię na temat kobiet z Europy (której nieustannie się trzyma). One „urywają się mężom”. Bo tu, w Cancun, oni – miejscowi wszyscy, jak jeden mąż, mają wielkie pollat (dobrostan męski mierzony w centymetrach), na punkcie którego one, czyli kobiety, dostają de puta... no, jakby to ładnie powiedzieć – świra totalnego w kosmos wyje... ). No, a one były i ich nie ma, proste.
Ale są oni. Wojciech i Paweł i tequila w barze w ilości, której już nikt nie kontroluje. Jeden filolog, ten drugi też, obaj bez żon. Duet, który niebawem staje się przyjacielskim trio, bo dołącza do nich sam Gabriel Garcia Gomez, czyli GGG (3G), sam sierżant dołącza i voila. Lo jodi można rzec (o ja pieprzę), ależ się dzieje. No, ale tutejszy amigo i dwóch caballeros, pić nie umierać, ze stołka ino spadać. Ale, co znaczące zażyłość Wojciecha i Pawła przenosi się na ziemie polskie. W końcu tequila i opowieści o pożądaniu rozrywającym spodnie zbliżają. Można być moczyfiutkiem, czy siusiumajtkiem, ale mając kumpla (od niedawna) i wyjawiając mu prawdę czujesz się lżejszy o jedną fałdkę sytości, która zasłania ci pokaźnych rozmiarów męską putę.

Jest 1994 rok. Wita nas wieś Wejsuny i świeżo dom i mama Pawła (metr sześćdziesiąt w białym kapeluszu) i jest magia tego miejsca, a Wojciech zostają w nią złapany. A skoro żona odeszła (ba, stała się podwodną damą) to nic nie trzyma go przy dawnym życiu, ani tym bardziej adresie.
Wejsuny...Tu odkrywa się historię sprzed lat, historię taty (tego prawdziwego) nieznanego Wojtkowi. Tu odsłaniają się karty spisane przed laty. Rzucono haczyk wędkę, na końcu której złapał się 100-stronicowy zeszyt w twardych okładkach. I tu porzucę fabułę, która snuje się poprzez strony i zachwyca. Porywa, ujmuje i zmusza do zadumy.

„Faceci na karuzeli...” to książka o gadaniu. O słowach. O przedmiotach. O szczegółach, które zlepione razem dają czarno biały obraz w sepii. Zdjęcie z przeszłości, z dna szafy...
To jest też książka o ludziach. I tych żyjących i tych spoczywających w mogiłach na zapomnianych czasem cmentarzach. Umarli są z nami do dziś. Jest pamięć o nich wiecznie żywa. Jest i tęsknota za nimi. Są wspomnienia. To postaci z tła, które coraz bardziej nabierają ostrości i barw. Jeszcze trochę żyją. To, jak postawienie kropki nad „i”, nad własną historią, nad sobą samym. Dopełnienie.

Ta powieść buzuje emocjami, nadzieją i wiarą. Wiarą, że z tego książkowego półmroku wyłoni się blask i jasność i wszystko obejmie zrozumienie.

„Faceci na karuzeli...” bawi (bardzo), rozczula (też), a czasem smuci. To literacki wachlarz utkany przez Wojciecha Pieleckiego. Kolorowy, magiczny, urokliwy.
To piękna powieść, której koniec wcale nie jest końcem. Ona zostaje w tobie i żyje dalej. Można powiedzieć, że pisze się w tobie. Myślisz o niej. Wracasz do niej. I to jest miarą jej potęgi działania i odbioru.
Tu są ludzie i słowa. Słowa, które się ich łączą, sklejają w jedność. To książka pisana z elegancją, z pietyzmem i z pasją. To książka o drzewie genealogicznym, którego korzenie mocno wrosły w ziemię, by rosnąć i z roku na rok dawać soczyste owoce miłości.

I mogłabym tak pisać o niej i pisać. Bez końca.
Niesamowita historia. Piękna. Jedyna.

Oto Sylwia. Pływa sobie, jak rybcia w Oceanie. Jest, jest i nagle jej nie ma. On, Wojtek, na brzegu patrzy i nie reaguje. Ot, żona z rybci przeistoczyła się w podwodną meduzę, która ostatecznie z ziemskim bytem skończyła.
W Cancun, w Meksyku w innym miejscu żona innego, ale też z Polski, Pawła Szczęsnego ginie na przejeździe kolejowym. Była ona i była nie-córka, a za chwilę...

Jest taki wiersz Kory, którego fragment brzmi:
„Znowu liczę, liczę, liczę, liczę, liczę życie.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi umarło.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi zostało.
Czy to dużo, czy to dużo, czy to jest mało?(…)”
O tym jest „Mariupol”, o pułapce świata. To powieść o ludziach stojących u progu dorosłości, o Ukraińcach, którzy całe życie wstydzili się zarówno swojej mowy, jak i swojego prawdziwego ja. Ukrywali się, jak szczury w czarnych piwnicach. Posługiwali się rosyjskim. Taka była ich codzienność, tak wychowali ich rodzice i okolica. I nagle, podczas studiów, gdy wyjechali z rodzinnych murów, okazało się, że mowa rosyjska to… wstyd. Że nie należy wyzbywać się języka danego twojej narodowości. Że mowa to dowód przynależności. To poczucie bycia w harmonii i w zgodzie samego ze sobą. To akceptacja siebie całego takim, jakim się jest. Zrzucenie dyskomfortu i tego czegoś, co pęta i mierzi jednocześnie. Bo destrukcyjne jest życie z zagubioną tożsamością, świadomość bycia kimś innym niż to podpowiada serce. Przychodzi moment, że zaczynasz brać odpowiedzialność za siebie. Czynić siebie sprawą najwyższej rangi. I choć to proces długotrwały, to z każdym dniem zauważasz postępy. Masz w sobie odwagę.
Autor niezwykle kunsztownie wplata losy bohaterów w autentyczne wydarzenia naszych czasów, naszej rzeczywistości i tego, co się obecnie dzieje. „Mariupol” to hołd złożony tym, których już nie ma, ale i tym, którzy są i walczą i nadal mają nadzieję. Nadzieję na przyszłość i na siebie. Lecz tak wielu zginęło, tak wielu nadal ginie. Tak wielu leży w kałużach krwi… Ale trzeba walczyć, walczyć do końca. Do końca samego siebie…
„Mariupol” to hołd złożony tym, których po latach pamiętać będzie jedynie czarno biała fotografia. „Mariupol” upamiętni ich dając możliwość wskrzeszenia, pochylenia naszych głów i modlitwy za nich. Za waleczność, za trud, za patriotyzm, który już tak mało znaczy. „Mariupol” jest o nich i o nas też.
Autor, Przemysław Lis-Markiewicz szepcze dzieje o rodzinie Kruszelnickich, z rodu ukraińskiego, ze szlachty herbu Sas. Była, ale będzie dalej żyła - w tobie. W twojej pamięci. We wspomnieniach. Dajesz im życie. „Mariupol” jest jak harmonijny zapis nut na pięciolinii, które tworzą melodię, muzykę, wspaniały koncert ku czci. Ku czci wszystkich.
Na wschodzie wojna. Śmierć leży na ulicach, czai się w bombach, szuka zadowolenia przyklejając ludzkie ręce do karabinów i naciskając spusty. Śmierć nie śpi. Karmi się i puchnie. Ofiary głodują, chowają się w schronach, modlą o przeżycie, dzieci płaczą. Śmierć jest bliska. Zabierze kogo będzie chciała i kiedy będzie chciała. Boisz się jej? To poczytaj o niej siedząc w ciepłym domu. Poczuj to, co Juri, Maksym, czy Wiktoria. Zrozum, że „…dość już karmienia Moskwy”. Utwierdź się w słowach, „że… Polak to najlepszy sąsiad Ukrainy”. Że wojna jest tuż tuż. Że Putin żyje, że morduje, że bawi się wojną. Że ten duży chłopczyk na kolorowej planszy do gry porozstawiał plastikowych żołnierzy, czołgi i samoloty i bawi się nimi przesuwając po własnej myśli i chęci. Taktyka wojenna? Przemyślane manewry? Nic z tego – tu liczy się akcja i szybka reakcja. I uśmiech na twarzy gracza.
Ból, ból promieniuje z „Mariupola”. Dochodzą łzy i noce nieprzespane i ciągłe czuwanie. I jest strach, permanentny. Jakaś trwoga, która wżera się do wnętrza. Treść tej książki wykracza poza okładki i przenika w ciebie. Ta powieść puchnie od emocji, smutku, ale i od małej nadziei, którą dusi zło ciężkiego koca. Ale ta nadzieja jest, bo przecież umiera ostatnia. Nie możesz zapomnieć o tych ludziach, którzy w swoim życiu napotkali wojnę. Przyszłość miała należeć do nich… a jednak… Życie prowadzi swoimi drogami.
„Mariupol” scala się z tobą. Przewierca myśli i duszę. To autentyczna bomba literacka, która woła do ciebie. Lis-Markiewicz stworzył coś, co już zaliczasz do klasyki. Do NIEŚMIERTELNEJ, zawsze żywej klasyki literatury.
Jestem dumna z posiadania takiej książki.
Zanurzam się w nią. Dotykam, przytulam. Personifikuję się z tymi, o których ona jest.
Słyszę szum gąsienic jadących czołgów, wystrzały z karabinów, huki bomb… To nie parada wojsk. To śmierć. To płacz. To rozłąka i łzy, słone łzy zmieszane z kurzem, piaskiem i potem.

„Przeklinaj śmierć. Niesprawiedliwie jest nam wyznaczona.
Błagaj bogów, niech dadzą lekkie umieranie.
Kim jesteś, te trochę ambicji, pożądliwości i marzeń
nie zasługuje na karę przydługiej agonii.
Nie wiem tylko, co możesz zrobić, sam, ze śmiercią innych
dzieci oblanych ogniem, kobiet rażonych śrutem, oślepłych żołnierzy,
która trwa wiele dni, teraz, tu, obok Ciebie.
Bezdomna twoja litość, nieme twoje sławo
I boisz się wyroku za to, że nic nie mogłeś”
Czesław Miłość „Twój głos”

Jest taki wiersz Kory, którego fragment brzmi:
„Znowu liczę, liczę, liczę, liczę, liczę życie.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi umarło.
Tyle miałam, tyle miałam, tyle mi zostało.
Czy to dużo, czy to dużo, czy to jest mało?(…)”
O tym jest „Mariupol”, o pułapce świata. To powieść o ludziach stojących u progu dorosłości, o Ukraińcach, którzy całe życie wstydzili się zarówno...

Słowa entuzjastycznie (!) nastawionej rodziny na kolejny wyjazd: „Czy da się zwrócić te bilety? Jak nie można, to je od was odkupimy. Tylko zostańcie...” były dla Bożeny i Rafała przysłowiową wodą na młyn. Coś, jak „udowodnimy wam, że zimę w Polsce można przeżyć będąc… w Indiach, że grudzień bez choinki też jest piękny, a ryż jedzą nie tylko skośnoocy”. Z wyjazdów można czerpać przyjemność, naukę, ale i poznawać siebie. Wyjazd sprawia, że inaczej patrzysz na ludzi, nie oceniasz, a wszystko, co się dzieje wokoło, odbierasz nad wyraz personalnie.
Każdy z nas podróżuje, nie oszukujmy się. Są osoby, które swoje wojaże odbywają od salonowego okna, do kuchennego, inni przecierają ścieżki na trasie dom – praca – sklep. Inni podróżują w fotelu zanurzając nos w książki i mapy podróżnicze. Są jednak i tacy, którzy kreślą swoje trasy daleko poza próg domu. Włóczykije, Wagabundy, Odkrywcy – tacy jesteśmy. Wszyscy. Każdy na swój sposób jest Poszukiwaczem przygód i nowości. Bo nawet na krótkim odcinku, jaki pokonujemy każdego dnia, można znaleźć coś nowego. Wystarczy patrzeć raz pod nogi, raz do góry wysoko. Wszędzie są drobnostki, które zatrzymają nasz wzrok. Bo wszystko tkwi w głowie i w pasji, co udowadniają autorzy książki.

Bożena i Rafał ruszyli w kierunku Azji. Pięknej, kolorowej, tajemniczej, brudnej, ale i majestatycznej. Ziemi, dla wielu egzotycznej, ale z pewnością niebezpiecznej.
Indie, Nepal, Chiny i Wietnam. Niebywała trasa, skrupulatne plany, rozpisane szczegóły i wszystko przegadane i załatwione. Nie ma spontanicznego pakowania, na szybko podejmowanych decyzji, czy noclegów „gdzieś”. Bożena i Rafał to Strategicy, Menadżerowie i odważni Inwestorzy w jednym. To także ciekawi życia Pasjonaci Życia. Małą łyżeczką smakują codzienność. Nie boją się, choć czasem strach łaskocze podskórnie, ani ludzi, ani miejsc, ani siebie. Choć rozszerzający się w tym czasie Covid potrafił podciąć nogi. Bożenie i Rafałowi wirus odciął skrzydła, jak nie jednemu z nas, ale powrót i dwutygodniowa kwarantanna restrykcyjnie kontrolowana przez służby … wszystko odczarowały.

„Odkupimy wasze bilety. Tylko tam nie jedźcie” to coś pomiędzy przewodnikiem, albumem a powieścią obyczajową. To opisywane przygody, spostrzeżenia i zachwyty okolicami. To dziennik z podróży przerywany kolorowymi zdjęciami, kreślonymi mapami i wskazówkami.
„Czasem trzeba podnieść głowę” - mówią jednogłośnie autorzy. Miliony kabli, sznurów rozpiętych z suszącym się praniem, zapchanych ulic i chodników, na których obowiązuje reguła „silnych łokci”. I zapach. Ryb, mięsa, przypraw, smażonego jedzenia, niesprzątanych wnętrz pomieszczeń, czy… muzyki lasu. Odurzająca symfonia codzienności – klaksony, nawoływania, szum, ludzie...
A poza centrum... cisza, świergot ptaków, karaluchy, zapach ryb i połacie pól ryżowych.
Barwny wachlarz kolorów, miejsc, i ludzi.
Dlatego warto czytać „Odkupimy wasze bilety”, warto marzyć, zachłystywać się urokami wschodu, czuć zapach kadzideł wymieszany z chili i budzić wyobraźnię.

Ja pakuję walizkę już dziś, bo następny wyjazd Bożena i Rafał Sitarzowie odbędą … ze mną. Każdy, kto przeczyta ich powieść będzie chciał (też) się dosiąść. Nie ma innego sposobu. Ta książka pasjonuje i koloruje głowę. Poszerza horyzont i sprawia, że chce się więcej. Więcej przygód i więcej szaleństw z kuchnią wschodu. Chce się gdzieś ruszyć z mapą i dziennikiem, który zapełnimy i który będzie naszym talizmanem. Naszym dowodem, że się udało.

#agaKUSIczyta

Słowa entuzjastycznie (!) nastawionej rodziny na kolejny wyjazd: „Czy da się zwrócić te bilety? Jak nie można, to je od was odkupimy. Tylko zostańcie...” były dla Bożeny i Rafała przysłowiową wodą na młyn. Coś, jak „udowodnimy wam, że zimę w Polsce można przeżyć będąc… w Indiach, że grudzień bez choinki też jest piękny, a ryż jedzą nie tylko skośnoocy”. Z wyjazdów można...

On, obmierzły, niedostępny i czasem wręcz odstręczający - Wiking Północy. On - mężczyzna z ambicjami, pasjami i planami. On - nie bojący się przeszkód, nie widzący ograniczeń, zagrożeń, niemożliwości... On - zdobywca.
Amundsen - to polarnik, badacz, podróżnik.
Amundsen - to ktoś, kto urodził się w nie w tym czasie, w jakim powinie. Osiągał niemożliwe. Zawsze był pierwszy i zawsze uczciwie stawał do walki, jednak trafiał na ludzi, którzy go oszukiwali. W każdą ekspedycję była wciągana polityka i zakulisowe rozgrywki elit, do których nie miał dostępu, i których unikał. Krytykował.
On, podróżnik osiągnął to, o czym marzył. Przetarł drogę.... Szlak... Szkicował mapy...

Powieść oparta na historii wikinga. Fakty i fikcja wmieszane w to, co ujawnia historia. Do tego zdjęcia, humorystyczne wspominki i ... pasja czytania.

On, obmierzły, niedostępny i czasem wręcz odstręczający - Wiking Północy. On - mężczyzna z ambicjami, pasjami i planami. On - nie bojący się przeszkód, nie widzący ograniczeń, zagrożeń, niemożliwości... On - zdobywca.
Amundsen - to polarnik, badacz, podróżnik.
Amundsen - to ktoś, kto urodził się w nie w tym czasie, w jakim powinie. Osiągał niemożliwe. Zawsze był pierwszy i...

Agata Pakuła (ze wspomnień Franciszka Knapczyka)

Są książki, które zmieniają postrzeganie świata. Całkiem.
Są książki, które otwierają oczy i dusze. Na zawsze.
Są książki, które zamieszkują w sercu na wieczność.
Są ludzie, którzy zostają z nami i w nas, wnikają w pamięć i są. Po prostu są...

Jest książka-pamiętnik Franciszka Knapczyka „Przez 581 dni byłem tylko numerem” napisana przez Agatę Pakułę. Jednak ta książka robi coś jeszcze – wstrząsa, rani i wywołuje bunt. Rodzi się niezgoda na to, czym los obarczył ludzi 1 września 1939 roku. Pytasz się – dlaczego? Za co? Czy można TAKIE COŚ zgotować ludziom? Historia udowadnia, że tak, a ta publikacja to dowód, że tak było, że to się stało – wręcz dokonało – i że są ludzie, którzy przez owo piekło przeszli.
W dniu 1 września 1939 roku świat utracił wszelkie kolory. Marzenia przysypały gruzy walących się domów, radosny śpiew zagłuszyły wybuchy bomb, salwy z karabinów maszynowych i jęki ludzi leżących z otwartymi ranami. Uśmiechy zmazały łzy, odwagę zastąpił strach. A to wszystko podlał krwawiący ból.
Wszystko stało się czarne i szare od kurzu. Jedynie dym z kominów krematoryjnych był biały i gaz uśmiercający, który był bezbarwny i niewidoczny – jak śmierć, której nie widać, a stale towarzyszy u boku. Ludzie też utracili kolory – całkowicie. Ludzie stali się masą głodnych, wyrzuconych, pozbawionych nadziei istot. Stali się tłumem, w którym jednostka traciła na znaczeniu. Stali się stadem prowadzonym na rzeź, lecz wcześniej były bite, poniżane i głodzone, by w konsekwencji trafić nie tyle do ubojni, ile do komory gazowej zwanej łaźnią z natryskiem. Ale tego tytułowy bohater, Franciszek Knapczyk nie wiedział. Dowiedział się dopiero w 1972 roku, gdy ponownie stanął na ziemi Mauthausen z wycieczką w 27. rocznicę wyzwolenia obozu.
Miał zostać zagazowany, miało go już nie być.
A jest. I wraca do przeszłości, do tego, czego człowiek do śmierci nie może wymazać z pamięci. Alzheimer byłby zbawieniem, bo mózg cały czas przechowuje w sobie klatki z czasu zza drutu kolczastego. Wszystko wraca i trzeba ogromnej siły i odwagi, by ponownie przekroczyć bramę obozu i postawić stopy na ziemi upodlenia.
Był rok 1943, 16 września, gdy gestapo aresztowało Franciszka i z krwią cieknącą po nogach wywiozło do więzienia politycznego w Nowym Sączu. Tam był torturowany, przesłuchiwany i głodzony. 2 października 1943 roku pociągiem towarowym przewieziono go do Oświęcimia i tu dostał numer obozowy 153337. Franciszka Knapczyka oznaczono cyfrą, którą od teraz był. Był numerem, który przy każdej kontroli musiał głośno podawać w języku niemieckim. W Mauthausen dostał inny – 5880, lecz ostatecznie, w 1944 roku stał się numerem 45101. Stał się nikim w tabelach statystyki, oznaczony, jak bydło...
Ciężka praca fizyczna, terror, głód. Chodzenie boso po zamarzniętej ziemi, choroby, kilkugodzinne apele obozowe w zimie, brak odpoczynku i ciągłe poniżanie. Taka w zarysie byłą codzienność. Budziłeś się rano z marzeniem, by dożyć do wieczora. Wieczorem padałeś z nadzieją, by dożyć do jutra, do pobudki. Permanentny strach, jak druga skóra, przywierał do człowieka. Strach o własne życie, podczas gdy sił ubywało...

Franciszek Knapczyk przeżył.
Bóg się zlitował, uratował.
Bóg wyciągnął rękę do ludzkiego szkieletu o numerze 45101 i wyciągnął go oddając życiu.
Po latach ocalały Franciszek znajduje w sobie dość siły, by wrócić do piekła zza zasieków. By wrócić do tragedii, strachu i paniki. By wrócić tam, gdzie człowiek nigdy nie powinien być.

Jakże to wszystko niepojęte – dla nas.
Jakże to wszystko niezrozumiałe.
Jakże to boli. Krwawi. Jątrzy.
Serce nie może bić, brakuje oddechu, brakuje łez, brakuje słów.
„Przez 581 dni byłem tylko numerem” - Przeczytaj. Zamknij. Przytul do piersi. Zamknij oczy. Oddaj hołd – inaczej nie można.

„Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie ... „

#agaKUSIczyta

Agata Pakuła (ze wspomnień Franciszka Knapczyka)

Są książki, które zmieniają postrzeganie świata. Całkiem.
Są książki, które otwierają oczy i dusze. Na zawsze.
Są książki, które zamieszkują w sercu na wieczność.
Są ludzie, którzy zostają z nami i w nas, wnikają w pamięć i są. Po prostu są...

Jest książka-pamiętnik Franciszka Knapczyka „Przez 581 dni byłem tylko...

„GŁUSZA” Anna Goc

Tą książkę czytałam z bólem w sobie, jakąś nieokreśloną drzazgą, która z każdą stroną stawała coraz większa, by na końcu przebić mnie na wylot. Wewnątrz czułam ciężar umiejscowiony raz koło serca, raz poniżej pępka, jak wielki głaz, który się przemieszcza wedle sobie tylko znanej mapy. Całe ciało mnie bolało, a ów ból wywołała prawda i otwarte szeroko oczy – moje oczy.
„Głusza” Anny Goc to krzyk niemych i duże oczy widoczne na ich twarzach. To głośne wołanie, którego nikt nie usłyszy, a które wydobywa się z niemych ust. To osoby niesłyszące i nie mówiące – to głuchoniemi, którzy często czują się, jak osoby spoza marginesu. Jak chorzy zarażający innych swoim kalectwem i swoją bezradnością. To ludzie w wielu momentach wykluczeni. Nie z każdym umówią się na kawę, czy w cukierni na ploteczki. Nie pójdą na warsztaty z tańca. Nie pójdą do kina na film, czy bajkę animowaną z lektorem. Nie pójdą do teatru nawet, gdy wystawiana jest sztuka nieschodząca z afiszy.
Oczywiście, że mogą. Mogą, bo nikt im tego nie zabroni lecz zdolności słyszenia są tak różne, jak ilość aparatów słuchowych dostępna na rynku. Zarówno te, jak i wiele operacji medycznych, którym są ci ludzie poddawani, zawodzą w codzienności. Nie sprawdzają się w głośnym świecie.
Oni – w przeciwieństwie do nas, naszą „słyszalną” codzienność odbierają jako huk, wieczny szum, krzyk, hałas, chaos... Głosy... to męczy, rozkojarza. W naszym otoczeniu wszystkiego jest za dużo. Nawet mówimy za dużo i za głośno. Świat głuchoniemych jest inny. Jest cichy, bardziej spokojny choć trudny i skomplikowany w innym wymiarze.
Z trudem uczysz się pisać i czytać. Nie zadzwonisz, nie przeczytasz na głos fragmentu czytanej właśnie książki, którym chcesz się akurat podzielić z kimś siedzącym obok, nie usłyszysz klaksonu zbliżającego się niebezpiecznie auta. Kłopotem może być nawet jazda na rowerze, bo sprawne oczy to nie wszystko.
U nich obowiązuje poruszanie się po innej przestrzeni – oni sami są inną przestrzenią.
Jakie jest wnętrze osoby, która nie słyszy i nie mówi? Co tkwi w jej głowie? Jakie ma myśli, jakie marzenia? Jak postrzega samą siebie?
Nie usłyszymy ich zwierzeń, żali, gniewu.
Osoba głuchoniema, jeśli zna język migowy, jeśli potrafi pisać i czytać, to raczkując poradzi sobie z codziennością. Może się „jakoś” komunikować, ale co z tymi wykluczonymi? Z tymi niepiśmiennymi? Co z tymi, którzy nie potrafią czytać z ruchu ust, czy nie znają języka migowego?
Anna Goc poruszyła temat nie tyle, że bardzo trudny, co wręcz przytłaczający. Temat, który przygniata płuca, jak drażniący skórę pled, spod którego nie można się wydostać. „Głuche dziecko nie zawsze wie, że jest głuche. Nie wie też, że inni są głusi”. Takie dziecko trzeba „wyrehabilitować”, by tym samym przystosować je do życia ludzi słyszących. Do naszego życia, które postrzegamy, jako obrzydłe i paskudne. Czasem wręcz trywialne, ale jak się okazuje jest to życie, którego inni nie mają. Nie mają i mieć dokładnie takiego nigdy mieć nie będą. Namiastka – to im oferują lekarze nawet w dobie tak wysoko rozwiniętej medycyny. Nasz świat, nasz, ludzi słyszących – ta, według wielu, nudna codzienność to coś, co głuchoniemi mogą pragnąć aż śmierci.
Autorka, Anna Goc „Głuszą” otwiera oczy i nam, słyszącym i mówiącym – mówi głośno, „doceń to, co masz”. Nie odgradzaj się od dźwięków z zewnątrz zakładając słuchawki na uszy i puszczając głośną muzykę – notabene niszczącą narząd słuchu. Anna Goc mówi – nie krzycz, nie niszcz otoczenia niezgodą. Nabierz ZDROWY człowieku pokory wobec tego, co jest ci dane doznawać. Głuchoniemi są TEGO wszystkiego pozbawieni. Udają twardych i próbują sobie samodzielnie radzić, ale prawdę skrywają w sobie. To często ludzie szukający pomocy, ale nie umiejący o nią poprosić.
Wspaniały reportaż, jednak prawda, o jakiej czytasz – boli. Bardzo boli.

„(...) Należy dbać o swój rozwój, zwłaszcza w chwilach, kiedy jest dobrze. Bo złe nadejdzie, co do tego nie ma wątpliwości. Bo życie to jednak sinusoida. Rzadko jest letnio, najczęściej popadamy w euforię, a za chwilę w głęboki dół. I dbanie o to, by w niego nie wpaść, to tak naprawdę nasza rola w tym życiu. Być duchowo przygotowanym, że niekoniecznie zawsze będzie tak dobrze.”
Normalne życie. Lecz nie dla każdego.

#agaKUSIczyta

„GŁUSZA” Anna Goc

Tą książkę czytałam z bólem w sobie, jakąś nieokreśloną drzazgą, która z każdą stroną stawała coraz większa, by na końcu przebić mnie na wylot. Wewnątrz czułam ciężar umiejscowiony raz koło serca, raz poniżej pępka, jak wielki głaz, który się przemieszcza wedle sobie tylko znanej mapy. Całe ciało mnie bolało, a ów ból wywołała prawda i otwarte szeroko...

Jest rok 1992. Polska walczy z upałami, które z każdym kolejnym dniem coraz bardziej podbijają słupki rtęci w termometrach. We wcześniejszych latach nie było takiego piekła, dosłownie. Upały aż tak nie dokuczały, budynki nie były nagrzane, jak piekarniki. Jest 1992 roku, a każde lokum, każdy sklepik przypomina piekło. Kioski wrzą. W lecie najszybciej łapią gorąc i trudno je schłodzić, w zimie zaś nie można ich dogrzać. W lasach jest podobnie, przy czym te po kilku tygodniach solidnego słońca i suszy mogą się zapalić. Do 1992 roku pożary duże, przekraczające swym zasięgiem dwadzieścia hektarów, można było policzyć na palcach, ale teraz to istna plaga. Pożary zbierają żniwo w całej Polsce, pochłaniają tysiące hektarów lasów, które praktycznie stoją na ściółce, w której wrze. Dochodzi do samozapaleń. Susza jest niemiłosierna.
W 1992 roku ludzie dopiero pojmowali zjawisko ocieplenia klimatu. Nie było akcji mających za cel ochronę środowiska, nie było segregacji odpadów, nie było propagowania recyklingu. Lodowce zaczęły topnieć, ale ludzie nie przykładali do tego wagi. O każdej anomalii pogodowej donosi prasa i telewizja, lecz owe informacje nijak mają się do aktualnych rozgrywek piłkarskich, czy kolejnych kłótniach polityków. Lecz 26 sierpnia zaczęła się gehenna. Iskry spod kół pociągu towarowego jadącego z Pawłowic Górniczych do Huty Częstochowa stały się zaczątkiem pożaru, który pochłoną ponad dziewięć tysięcy hektarów lasu. Do akcji ugaszania zaangażowano cztery tysiące siedmiuset strażaków z (aż!) trzydziestu czterech województw, trzy tysiące dwustu żołnierzy, sześciuset pięćdziesięciu policjantów, tysiąc dwustu dwudziestu członków formacji obrony cywilnej oraz tysiąc stu pięćdziesięciu leśników. Pożar ugaszało tysiące ludzi, a ten i tak pożar zbierał żniwo, wymykając się lub zanikając.
Ugaszający pożar byli bezradni. I choć to doświadczeni i znający wszelkie „triki” przyrody mężczyźni, tak tu, w bezpośrednim starciu z tak groźnym żywiołem, czuli się, jak dzieci. Silny wiatr na ich oczach wpychał płomienie coraz głębiej w las. „Ogień był przebiegły. Zanim zbliżył się na tyle, że mogła wreszcie dosięgnąć go woda z węży i armatek, strażacy usłyszeli dochodzące spomiędzy drzew fuknięcia. Zajęte ogniem korony drzew eksplodowały, wyrzucając w powietrze płonące szyszki i kawałki gałęzi, które przeleciały nad ich głowami. Kiedy się odwrócili, zobaczyli, jak deszcz żarzących się pocisków ląduje po drugiej stronie drogi, co najmniej kilkadziesiąt metrów od jej krawędzi. Tam, gdzie upadły, natychmiast strzelały w górę płomienie, które podsycał wiatr.”
jak sobie radzić w takim starciu? No, nijak. W takim momencie człowiek sobie nie radzi. Jedni drętwieją, inni stają się nerwowi, inni zaś wrzą w sobie i dochodzi do pyskówek. Mówi się wiele niepotrzebnych słów, robi rzeczy, które wymykają się świadomości.
Las umiera. Ogień szaleje. Człowiek się psychicznie rozsypuje...
Ta książka i mnie rozsypała, całkiem rozbroiła i kazała przybrać pozę biernego obserwatora. „Ogień wyszedł z lasu” Dawida Iwańca to niesłychana, reportersko-wspomnieniowa publikacja dokładnego przebiegu wydarzeń, jakie miały miejsce w 1992 roku, prawie 30 lat temu, a które naznaczył największy pożar lasu w Polsce. To misternie utkana publikacja, którą czytasz z wypiekami na twarzy i ze strachem. Jest i nadzieja, jakaś złudna i raczej nierealna, ale tli się w tobie nadzieja, że ci ludzie, że ten ogień, że wszystko zakończy się mniej tragicznie... I choć znasz fakty to owo beznadziejne złudzenie i tak w tobie tkwi. Stajesz się naiwny, jak dziecko, które czeka na szczęśliwy koniec tej historii. Dawid Iwaniec napisał książkę, którą chłoniesz, a ona wdzięcznie w tobie osiada. Nie jesteś w stanie jej odłożyć. Styl pisania autora, forma, cały gorąc fabuły sprawiają, że tą książką się żyje. Od pierwszego rozdziału, od poznania kioskarza ze Śródmieścia, Jana Sikory, który w nagrzanym kiosku każdego dnia pracuje, każdego też czyta wszystkie lokalne wiadomości.
Dawid Iwanicki przywraca pamięć poległych w tej dramatycznej akcji. To literacki pamiętnik wypełniony zarówno faktami, jak i wspomnieniami, które jak zdjęcia przesuwają się tworząc film z pojedynczych kadrów i ujęć. To niebywały reportaż o tym, co było, a co ponownie może się zdarzyć. I nie można milczeć – o ociepleniu klimatu, o niszczeniu atmosfery, o zanieczyszczeniach i gleby i powietrza. Chroń się, apeluje w tle autor.
Dawid Iwanicki pisze wspominając. Wydawać by się mogło, że to wyzute z uczuć zajęcie, jednak odnosisz wrażenie, że tu się tak nie da. Angażujesz emocje. To cię po prostu przerasta. Chylę głowę z uznania dla autora. Z godnością, szacunkiem i dziennikarską skrupulatnością spisuje historię Polski i jej tragedii z 1992 roku. Bo ona musi przetrwać. Musi zostać. Musi stać się przestrogą dla obecnych i przyszłych pokoleń. Nie obudźmy się, gdy będzie już za późno.
Jestem pełna uznania dla Pana Dawida. Styl pisania, wątki pobocze wplecione w fabułę, to niebywałe... skupienie na faktach, na szczegółach tak odległych...

dziękuję @sztukater

Jest rok 1992. Polska walczy z upałami, które z każdym kolejnym dniem coraz bardziej podbijają słupki rtęci w termometrach. We wcześniejszych latach nie było takiego piekła, dosłownie. Upały aż tak nie dokuczały, budynki nie były nagrzane, jak piekarniki. Jest 1992 roku, a każde lokum, każdy sklepik przypomina piekło. Kioski wrzą. W lecie najszybciej łapią gorąc i trudno je...

„LE GRAND TOUR” Krzysztof Kasowski

Zapytałabym Krzysia Kasowskiego (znanego kiedyś z ksywki „KASA”) - kiedy wstydzi się najbardziej? Czy wtedy, gdy mając momenty wyciszenia, zamyka się w sobie i chce na uboczu przetrawić to swoje życie? Czy wtedy, gdy wspomina młodość? Głupotę (bo i ona była)? Czy wtedy, gdy przyznaje się do bycia Polakiem? …
A dlaczego o to pytam? Po lekturze „Le Grand Tour” do głowy przychodzi mi wiele pytań. Bo oto odnajduję się w latach 90-tych, inne czasy i inna rzeczywistość, lecz ludzie – jakby ciągle ci sami, nerwowi i nienasyceni. I oto pojawia się szansa, jakaś jedna, jedna okazja. Stoję przed peugeotem 205, za mną szarzyzna codzienności, bylejakość.. I chyba właśnie dlatego, chcąc uciec z tej gnuśnej Polski i tej rutyny tkwienia siadam za kierownicą i ruszam. Obok siedzi Michał, kumpel, do mamy którego owo cacko należy. I ruszamy. Kierujemy się na zachód, do Nancy we Francji, do wujka Michała. A, że przy okazji zahaczymy o inne miasta Europy, to już tak zwane „prawo wycieczki”. W latach 90-tych wszędzie było kolorowo, lecz tylko za granicą ludzie mieli wszystko, nawet ci najbiedniejsi. Wszędzie było lepiej aniżeli w Polsce. Tu było szaro. Bez względu na pogodę za oknem, czy strój w danym dniu. Była szarzyzna przetykana kiczem i brak przyszłości. I chyba to miało wpływ na decyzję Krzyśka i Michała. Ta nieodparta chęć zmiany i przygody jednocześnie. By mimo strachu przy przekraczaniu granic, mimo ograniczonego budżetu, by mi tych wszystkich przeciwności przeżyć coś, co zmieni życie. Co w ogóle nada mu sens. Bo jeśli wszystko ciąży i tłamsi i ogranicza, to trzeba przebić ów mur i zawalczyć.
Kiedy się wstydzisz najbardziej? - pytam ponownie. Gdy nie znasz innego języka niż polski? Z tego akurat nie, bo Krzysztof nauczył się i francuskiego z rozmówek. Lecz czasem wstyd się przyznać, że jest z Polski, z tego kraju położonego gdzieś na wschód.
Podczas eskapady chłopcy zaczynają na swój sposób dorastać. Pojawia się odpowiedzialność i ktoś, z kim trzeba się liczyć – ten drugi siedzący obok. Współtowarzysz. Ludzką rzeczą kłócić się, ludzką też walczyć o swoje, ale upór obu stron do rozejmu i do zgody nie zaprowadzi. Michał z Krzyśkiem często mają rozbieżne opinie, chęci, choćby postrzeganie. Jeden nie odmawia sobie palenia narkotyków, drugi zaś preferuje alkohol. Jeden ma głowę – jako tako – na karku, drugiemu częstokroć brak zdrowego rozsądku. To dwóch, jak się okazało podczas wyjazdu – różnych sobie ludzi. Niewielka przestrzeń peugeota 205 uwypukliła nie tyle ich zalety, jak i wady, których jest wiele.
Podczas jazdy przytrafiają się momenty, które zapadną w pamięci na całe życie, ale nie zawsze mają pozytywny oddźwięk. Nawet odurzenie nie jest w stanie ich wykasować. Jak to będzie w przypadku tej dwójki, która – nazwijmy rzecz po imieniu – ucieka z domów? Szybka podróż zamienia się w bardzo długą. „Pada” akumulator, trzeba zarobić... na plantacji winogron. Czasem też trzeba gdzieś przyłożyć głowę i wyspać się poza 205-piątką, coś zjeść, gdzieś się zatrzymać... Coś przeczekać... i wracać.
Krzyś Kasowski pisze lekko, a ta swoboda w dziwny sposób ciekawi czytelnika. Bo „Le Grand Tour” to taki pamiętnik z dawnych lat. Skrzynia pełna skarbów z innego stulecia.
„Gdy byłem młody i miałem głowę pełną marzeń...” tak to mogłoby się zaczynać. Ci, co pamiętają lata 90-te zanurzą nosy w stronach tej książki i pojadą. Będą przekraczać niestrzeżone akurat granice, unikać kontroli celnych i wyłapywać każdy podejrzany dźwięk z silnika peugeota. Tak przecież było. Było ubogo i szaro i ciągle płasko. Codzienność nie zaskakiwała, bo i czym. Ludzie byli posępny, bierni, egzystowali bez uśmiechów na twarzach. Pracowali od 7-15, a jedyny sens ich życia stanowiło utrzymywanie się na powierzchni życia. A gdzie reszta? Gdzie marzenie? Plany? Gdzie to było? No właśnie dlatego, że nie było Krzysiek i Michał postanowili poszukać. I zasmakowali dorosłości, przygody i piękna wolności. „Le Grand Tour” nie jest może głęboką tekstowo powieścią, to autor stworzył „książkę-drogę”, którą dobrze się czyta, i z którą miło mija czas. Bo chyba o to w literaturze chodzi – każdy znajdzie w niej coś dla siebie.

dziękuję @wydawnictwopsychoskok

„LE GRAND TOUR” Krzysztof Kasowski

Zapytałabym Krzysia Kasowskiego (znanego kiedyś z ksywki „KASA”) - kiedy wstydzi się najbardziej? Czy wtedy, gdy mając momenty wyciszenia, zamyka się w sobie i chce na uboczu przetrawić to swoje życie? Czy wtedy, gdy wspomina młodość? Głupotę (bo i ona była)? Czy wtedy, gdy przyznaje się do bycia Polakiem? …
A dlaczego o to pytam? Po...

Historia naszego kraju jest trudna. Dla wielu traumatyczna, dla wszystkich skomplikowana i wiecznie odsłaniająca swoje karty. Okazuje się, że w historii Polski mamy czyny chwalebne i doniosłe, ale i takie, o których nie mówimy. Milczymy. Dlaczego? Chyba dlatego, że tak łatwiej. Pamięć pamięta, ale zaciśnięte usta trzymają owe krwawiące wspomnienia w sercach. Umrą wraz ze świadkami. Umrze prawda. Umrze historia. A co zostanie po nich? Cóż, zostanie kłamstwo, ogromny fałsz i obłuda rozlewająca się niszczącą pożogą grzechu. Zostanie kłamstwo podawane z ust do ust, by po latach stać się … prawdą.
Płacz. Szczera reakcja pozwala poczuć żal, emocje i prowadzi do uzdrowienia, bo nie można wyleczyć tego, czego się nie czuje. Skrucha? Pochylenie głowy? Oddanie czci? … Komu? - pytasz, przecież to nie ty mordowałeś. To inni. Sekrety zamiatane pod dywan, który wystarczyło wytrzepać na trzepaku pod domem i już, czysto. Szybko i skutecznie. A ja pytam – Skutecznie? Kłamstwo przykleja się nawet do dywanu, jest jak brud, którego już nie usuniesz, nie wytrzepiesz.
A co z sumieniem? Z wyrzutami? Z pamięcią wiecznie żywą? Co z tym wszystkim, co buduje człowieka? Rozliczenie z historią to jedno, skrucha to drugie. Żydzi, naród znienawidzony przez Niemców, Polaków, Sowietów. Żydzi... Żydki... Robaki, które przeszkadzają, które trzeba usunąć.
Czy winy się dziedziczy? - pyta autor. Milczenie to też zbrodnia, w której uczestniczą mieszkańcy miasteczek, czasem małych wiosek niewidocznych na mapach, gdzie dokonano mordu. Mordu ludzi, całych rodzin oraz dewastacji ich rzeczy, które rozszabrowano na handel. „(...) Żydów trzeba było załatwić! (…) To był wróg, którego trzeba było usunąć, koniec”. Zanim Żydów, jak stado bydła, zapędzono do stodoły, od kilku dni wypędzano ich z domów. Szczególnie tych, co mieli sklepy w centrum. Bito ich pałkami, batami, czy rzemieniami. Kobiety gwałcono. A szli na śmierć – spalono ich w stodole. Zastanawiasz się, kto to zrobił? Polacy – my, my wszyscy. Żydów nienawidzili starzy i dorośli, a oni uczyli tego samego dzieci. Wstręt do nich plótł się warkoczem przez pokolenia. Aktywnie do podjudzania włączał się miejscowy proboszcz, który z ambony mówił „Żydzi zamordowali Chrystusa” i tym samym cały czas wzbudzał w tym ciemnym tłumie zebranym pod dachem kościoła, w tym pół-analfabetycznym chłopstwie poczucie, jacy to Żydzi są straszni. Podburzali lekarze, stróże prawa, konkurenci w interesach, których raziły żydowskie biznesy. Początkowo bito kamieniami i kijami. Zabijano siekierami, a ciała porzucano w lasach, gdzie rozszarpywały je zwierzęta.
Wikariusz, Władysław kamieński nakłaniał młodzież starszych klas do zwalczania handlu żydowskiego. Co mówił w ramach uzasadnienia? Prawił hasła anty-żydowskie. „Piekarze żydowscy – mówił – przygotowując pieczywo mieszają je brudnymi nogami, plują w ciasto, a Polacy tego rodzaju wytworzone pieczywo spożywają.” Mordy i masakry dokonywane na ludziach zwano „kwestią żydowską” i ciągle utrzymywano stan wrzenia. Wzniecano bunty, ekscesy i zaburzenia przeciwżydowskie przed sklepami żydowskimi, na jarmarkach... I wszyscy – całkowicie – popierali kler katolicki. Bo Żyd, to wróg, Żydzi ukrzyżowali Chrystusa, krew Jego użyli na macę. Żydzi są przyczyną wszystkiego zła na świecie.
Mogłabym pisać o treści „Drzazgi”, o tych ludziach, których już nie ma, o tych, którzy ich zabili i dalej są i żyją bezkarnie z niezdiagnozowaną amnezją historii. Czytanie tej książki, tego brudu, jaki zostawili po sobie Polacy, boli. „Drzazga” jest o prawdzie, która nie mieści się w głowie. Czytam i nie dowierzam słowom. Ta prawda nie może we mnie znaleźć miejsca, nie godzę się na takie upodlania człowieka – człowieka podobnego do mnie. Skoro wszyscy oprawcy (prawie wszyscy) wojenni zostali postawieni przed sądem za czyny sprzed lat, jakich się dopuścili, to i tych ludzi – morderców należałoby przed ów sąd zawlec. Postawić na nogach, niech napawają się dumą z własnych czynów. I pytam się – czy to są jeszcze ludzie? To zwierzęta. Z pewnością często brano swój, prywatny wstręt i nienawiść do Żydów i wyrównywano swoje porachunki na pojedynczych osobach. Czyniono zadość. Bez uzasadnień.
Jak człowiek mógł zrobić coś takiego drugiemu człowiekowi. Według Biblii, wszyscy jesteśmy dziećmi bożymi, wszyscy to nasi bracia i siostry. To gdzie zapodziały się słowa Chrystusa u ludzi wierzących?
Drzazgą są winy, wstyd i pohańbienie...
Drzazgą jest milczenie, zapomnienie, niewiedza...
Drzazgą są kłamstwa o tym, co spotkało żydowskich sąsiadów, koleżanki, ich rodziców, dziadków...
Drzazga wbija się w serce. Wnętrze krwawi. Z oczu płyną słone łzy.

I modlisz się „Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie...”

Historia naszego kraju jest trudna. Dla wielu traumatyczna, dla wszystkich skomplikowana i wiecznie odsłaniająca swoje karty. Okazuje się, że w historii Polski mamy czyny chwalebne i doniosłe, ale i takie, o których nie mówimy. Milczymy. Dlaczego? Chyba dlatego, że tak łatwiej. Pamięć pamięta, ale zaciśnięte usta trzymają owe krwawiące wspomnienia w sercach. Umrą wraz ze...

Wojna ...
trauma tych, co przeżyli ...
głód, smutek, trwoga i ciągła uwaga na innych. najbliżsi mogą okazać się wrogami, zapachy mogą zdradzić, jedno słowo może kosztować kulkę w głowę...
strach...
i odgłos bombowców lecących nad głowami...

Ludzie nie powinni ludziom tego robić.

„BEZGŁOŚNI” Eliza Segiet
Przeczytałam tę książkę, zamknęłam ją z pietyzmem prawie i w ciszy trwałam... Zamarłam strwożona słowami, jakimi „Bezgłośni” do mnie mówili, jakimi szeptali, i które też niejednokrotnie widziałam w ich twarzach i oczach. Czasem słowa były zbyteczne. Milczenie wyrażało wszystko.
I w tej konsternacji rozlała się we mnie tęsknota za babcią, za dziadusiem ukochanym... Za ich domem na wsi i za tym, co było, a nie wróci.
Wielki smutek ścisnął mnie całą.
Po policzku popłynęły łzy, łzy szczęścia i tęsknoty. Lata spędzone z nimi nadal we mnie tkwią, wyświetlają się w moim umyśle, jak zdjęcia, które nigdy nie zblakną. Czas, jaki był mi dany z nimi u boku został we mnie i nadal zyje, co jest chyba najpiękniejszym prezentem, jaki mogłam od nich otrzymać.
Eliza Segiet w „Bezgłośnych” oddaje hołd tym, którzy odeszli. Przywraca do życia tych, którzy przetrwali okrucieństwo wojny i zezwierzęcenie. Rok 1939 stał się stygmatem, wypalonym na wieki czasem, który nie da się usunąć. Ci ludzie, tak niewinni, tak bezbronni, musieli walczyć o siebie i bliskich. Tylko razem człowiek miał szansę na przeżycie. Samotność częstokroć zbliżała do śmierci. Samotność kończył strzał z karabinu, głód i nędza. Człowiek był jak wesz, jak kret, który nie zasługuje na słońce, życie i na zwyczajny ludzi byt. Żyd tym bardziej. W takich to czasach „egzystuje” bohater „Bezgłośnych”, Józef wraz ze swoją rodziną – żoną i dwoma córkami. W ich codzienność wkracza wojna. Każdy dzień to strach, obawa, lęk i czujność. Sąsiad może stać się wrogiem, Niemcy mogą znienacka wyłamać drzwi wejściowe, dziecko może powiedzieć jedno słowo za dużo. Wszystko może sprowadzić śmierć – na całą rodzinę. A dlaczego właśnie na rodzinę Józka? Józek jest Żydem. Z tym piętnem musi żyć, z gwiazdą Dawida na ramieniu. Ciągle męczą go wyrzuty sumienia, bo tym samym jego rodzina została „zatruta”, naznaczona przez niego. Gdyby nie on, nie mieliby problemów – myśli niejednokrotnie schowany w kryjówce pod deskami podłogi. Józef, mąż i ojciec odpowiedzialny za rodzinę, nie może sobie darować, że takie dzieciństwo świat zgotował jego dzieciom. Że wszyscy muszą nasłuchiwać obcych kroków niosących pewną śmierć, uważać na obce twarze mężczyzn w mundurach, czy chować się gdy odgłosy z nieba zapowiadają nalot bombowców. Wszytko jest postrachem. A życie?... Życie jest tym, co człowiek ma najcenniejszego i o co walczy, nawet kosztem zdrowia.
Piekło, o jakim pisze Eliza Segiet wnika w ciebie i zgniata cię, jak but Niemieckiego oficera. Dusisz się. Czujesz gaz palonych ciał, płacz dzieci i swąd ciał. Czujesz ciężar gdzieś w brzuchu, w całym ciele. Czytasz „Bezgłośnych” i nie możesz się odseparować ani od zdań, ani od tych ludzi. Nie możesz zachować zdrowego dystansu do tego, co maluje twój umysł. Brak ci tchu, odczuwasz przejmujący, wojenny głód i upodlenie, na które nie zasługujesz. Nie potrafisz podejść do tej książki, jak do „suchych faktów historycznych”, bo to powieść o LUDZIACH. O mnie, o tobie, o naszych bliskich, ludziach zza ściany. To powieść o ich marzeniach, o talerzu pełnym ciepłego jedzenia i o świeżo pościelonym łóżku. Ludzie marzący o zwykłej codzienności, którzy nie mogą na nią liczyć. Jak i na kromkę chleba, kawałek sera, czy ochłap mięsa.
Czytasz „Bezgłośnych” i oniemiały siedzisz i milczysz. Nagle brakuje ci słów. Już od pierwszych stron czujesz puchnące w sobie emocje. I nie są to emocje bohaterów powieści, lecz – twoje. Trzęsą ci się dłonie, słone łzy mamią wzrok, gorycz puchnie w gardle.
Jeden człowiek „w wąsach” zgotował ludziom taki los. Jeden „szczur” porwał naród do walki.
@psychoskok

Wojna ...
trauma tych, co przeżyli ...
głód, smutek, trwoga i ciągła uwaga na innych. najbliżsi mogą okazać się wrogami, zapachy mogą zdradzić, jedno słowo może kosztować kulkę w głowę...
strach...
i odgłos bombowców lecących nad głowami...

Ludzie nie powinni ludziom tego robić.

„BEZGŁOŚNI” Eliza Segiet
Przeczytałam tę książkę, zamknęłam ją z pietyzmem prawie i w ciszy...

Całkiem niedawno zastanawiałam się, czy potrafimy spędzać czas w ciszy i kontemplować życie. Czy ktokolwiek z nas podróżuje do wnętrza siebie i odkrywa siebie na nowo? We naszym wnętrzu ukrywa się przecież sens wszystkiego – i życia i jego celu i nas, jako mieszkańców tego świata. Bo człowiek jest potrzebny. Teraz do owych dywagacji doszło słowo, wyraz. By wyrazić nasze skrywane we wnętrzu uczucia, musimy użyć mowy. Słowa – wyrazić się, opisać, opowiedzieć. I to słowo musi być. Wiem, że tego typu myśli nie pojawiają się zbyt często, jeśli w ogóle, a czas ciszy zaraz zagłuszamy dźwiękami. O sobie myślimy w momencie choroby.
Skąd u mnie takie ucieczki myślowe? Wszystko za sprawą Mariusza Szczygła, autora „Fakty muszą zatańczyć”. Głównym rdzeniem osobowym tej publikacji jest sam autor-reporter. Wchodzimy w świat dziennikarzy - zarówno tych śledczych, podróżujących ale też tych, którzy tuż obok nas, chodząc od domu do domu tworzą coś, co nazwałam „obrazem społeczności”. Tacy dziennikarze kładą wielki nacisk na właściwe słowo, wyrazy, ich sens i znaczenie. „Jakiekolwiek słowo z jakiejkolwiek stronicy księgi – i świat natychmiast istnieje” napisał poeta Edmond Jabes. Słowo bowiem jest świadkiem. W reportażu, o jakim mowa, całym jego spektrum nie ma dla słowa lepszej funkcji, jak świadkowanie właśnie. I tym kluczowym słowem operuje Szczygieł bawiąc się nim, podglądając go w różnych tekstach pobratymców fachu, szuka zamienników, a nawet sięga po „mistrzów słowa” i jako ten pokorny uczeń zagląda w ich teksty. Nie jesteś zmuszony do korzystania z jakiegokolwiek słowa, możesz dysponować całą gamą słów. Dobieramy je, jak elementy układanki, by wyrazić mocniej, więcej i bardziej obrazowo. Reporter staje się malarzem obrazu, który kolorami odkrywa najdrobniejsze detale, a dzieło staje się pełnowymiarowe, gdy zostaje ukończone. Dlatego każda praca ze słowem wymaga czasu, ciszy i – co bardzo istotne – inteligencji. Domaga się szacunku i poważania. „Pokłoń się” - doradza Mariusz Szczygieł - „i poczuj dostojność towarzystwa słowa”.
Szczygieł sięga po różne teksty innych kolegów pałających się zawodem reportera. Jest Gabriel Meretik, Hersey, Hanna Krall czy Ryszard Kapuściński, niedoścignione wzory mistrzów. Autor „Fakty muszą zatańczyć” cytuje całe strony z omawianych przez siebie publikacji i dorzuca do nich własne przemyślenia oraz spostrzeżenia. I tu pojawia się według mnie zderzenie pozytywów z negatywami. Odnoszę wrażenie, że pan Mariusz Szczygieł pisze o innych, nie o sobie. Dokonuje tak dokładnej i precyzyjnej analizy reportaży, tak wnikliwej autopsji, że coś mi podpowiada, że tym samym tłumaczy się z wykonywanego przez siebie zawodu. Bierze się za uzasadnianie racji swego bytu. To taki reportaż z tekstów z reportażami w temacie. Zbyt dużo, zbyt przegadane i mało tego, co zatrzyma „szarego czytelnika” przy lekturze.
Mariusz Szczygieł to ktoś, kogo się zna. I z telewizji i z bardzo dobrych publikacji, czy różnego typu „pogadanek”. Jest ceniony zarówno przez czytelników, jak i krytyków, co zaowocowało licznymi nagrodami dziennikarskimi. Znamy go też jako „miłośnika Czech”, o których pisze. Ale pisze inaczej – a tu? Tu tłumaczy się z zawodu, a zbyt długi tekst nuży. Jest tego za dużo. Przytaczane są teksty innych, całe stronice wręcz, co stanowi dla mnie pracę „kopiuj-wklej”. Jednak z drugiej strony - jestem pełna uznania dla Mariusza Szczygła, że poświęcił tyle czasu na wyszukanie każdego tekstu.
Jak powiedziała Hanna Krall „Rzeczy bez formy są bezwstydne”, warto znać znaczenie słowa, lecz „Fakty muszą lecz zatańczyć” znajdzie według mnie tylko nielicznych odbiorców.

dziękuję sztukater

Całkiem niedawno zastanawiałam się, czy potrafimy spędzać czas w ciszy i kontemplować życie. Czy ktokolwiek z nas podróżuje do wnętrza siebie i odkrywa siebie na nowo? We naszym wnętrzu ukrywa się przecież sens wszystkiego – i życia i jego celu i nas, jako mieszkańców tego świata. Bo człowiek jest potrzebny. Teraz do owych dywagacji doszło słowo, wyraz. By wyrazić nasze...